Chuyên mục: Những Vấn Đề Của Chúng Ta 31.08.2013

Thứ Bảy, ngày 31.08.2013

Tiếp theo đây, như thường lệ vào mỗi tối Thứ Bảy, mời quý thính giả theo dõi chuyên mục NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA CHÚNG TA do đặc phái viên HẢI NGUYÊN phụ trách điều hợp, và đây là (phần 1) liên quan đến nền giáo dục tại Việt Nam hậu cộng sản.

Hải Nguyên: Trong hai kỳ phỏng vấn trước chúng ta đã thảo luận vệ hiện trạng của nền giáo dục Việt Nam dưới chế độ Cộng Sản. Trong buổi phỏng vấn ngày hôm nay, chúng tôi muốn gửi tới Giáo Sư câu hỏi về một nền giáo dục hậu Cộng Sản. Giáo Sư có nghĩ gì về vấn đề này hay không? Và nếu có, xin Giáo Sư cho biết đại khái theo Giáo Sư nó sẽ như thế nào và cần phải như thế nào?

Phạm Cao Dương: Có, đương nhiên là có vì một khi chúng ta nhận định về một vấn đề gì và khi nêu lên những nhược điểm của nó, đương nhiên ít nhiều người ta phải nghĩ tới những sửa đổi cần phải làm để cho nó tốt hơn. Có điều ở đây, nền giáo dục của ta dưới chế độ Cộng Sản đã hoàn toàn không còn làm trọn được vai trò của nó nữa. Người ta không phải là không tìm cách cải thiện nó nhưng rõ ràng càng sửa lại càng sai vì tất cả chỉ là vá víu đến độ nhiều người đã phải dùng đến hai chữ "phá sản" nghĩa là chỉ còn cách phải dẹp nó đi để làm một cái gì mới xuyên qua ba chữ "hậu Cộng Sản" mà ông vừa dùng. Vậy "hậu Cộng Sản" là gì, nếu không phải là dân chủ, là tự do, là tôn trọng quyền làm người trong đó có quyền được hưởng và được lựa chọn một nền giáo dục cho mình và cho con cháu mình, một cái gì hết sức bình thường. Nói cách khác ngay ba chữ "hậu Cộng Sản" này đã hàm chứa ý nghĩa về nền giáo dục ấy rồi. Nó là một nền giáo dục hướng vào con người với tất cả ý nghĩa về con người, một nền giáo dục tự do, không bao cấp từ quan niệm đến tổ chức, điều hành, từ giảng dạy đến học hỏi .. tất cả phải đến từ người dân và hướng về người dân như là những con người trong một nước tự do, dân chủ.

Hải Nguyên: Giáo Sư có thể nói rõ hơn một chút được không? chẳng hạn như những tôn chỉ mà người ta thường hay nói tới là dân tộc, nhân bản và khai phóng hay nhân bản, dân tộc và khoa học là những tôn chỉ của nền giáo dục ở miền Nam dưới chính thể Việt Nam Cộng Hòa chẳng hạn?

Phạm Cao Dương: Ba nguyên tắc dân tộc, nhân bản và khai phóng, sau này người ta thay hai chữ khai phóng bằng hai chữ khoa học đều là những giá trị mà bất cứ một nền giáo dục của một quốc gia tiến bộ phải hướng tới. Có điều những từ ngữ này có tính cách cô đọng như những khẩu hiệu và mang màu sắc của triết học và lại là của Việt Nam Cộng Hoà cũ nên có nhiều nguời dè dặt, luôn cả bác bỏ ngay từ đầu. Thực sự thì nó chỉ là một nền giáo dục nhằm đào tạo những công tốt cho một nước, những con người với đầy đủ tư cách của một con người, biết sống như một con người biết hành sử như một con người, biết tôn trọng mình và tôn trọng người khác, coi người khác y hệt như mình. Cuối cùng thì nền giáo dục này phải nhằm giải phóng con người hay giúp con người tự giải phóng mình ra khỏi mọi tối tăm , dốt nát, mọi nô lệ, kìm kẹp. Nói cách khác, đó là tạo nên một con người tự do, nhân bản, tự do và nhân bản đối với chính bản thân mình và đối với người khác. Một nền giáo dục như thế chỉ có thể có trong một nước tự do, dân chủ mà thôi. Cũng nên biết trong Đề Cương Văn Hóa năm 1943 của Đảng Cộng Sản, người ta cũng đề ra ba nguyên tắc nhưng thay vì khai phóng họ dùng chữ đại chúng. Lý do là trong một chế độ độc tài, nguyên tắc khai phóng là không thể được. Tất cả theo họ là phải đặt trước, theo một khuôn khổ định trước, để phục vụ một chế độ có trước. Hai chữ đại chúng rất mơ hồ và được hiểu một cách tùy tiện, theo ý của các nhà lãnh đạo giống y hệt như hai chữ nhân dân về sau này. Cái gì cũng là nhân dân nhưng chẳng có gì là nhân dân cả. Nói một cách khác, những từ ngữ dùng để diễn ta ba tôn chỉ, ba nguyên tắc cơ bản của một nền giáo dục này mới thoạt nghe người ta thấy nó mang nặng tính cách triết học và triết học của Tây Phương, nhưng thực sự thì nó không xa quan niệm xưa của người Việt bình thường ngày xưa là mấy: đó là học và dạy để làm người, để nên người, con người xứng đáng với tên gọi của nó như lời của người bán thịt ở một tỉnh nào đó ở Miền Trung mà tôi đã nhắc tới trong buổi phỏng vần kỳ trước.

Hải Nguyên: Đấy là những nguyên tắc căn bản. Rõ hơn nũa và thực tế hơn nữa, nền giáo dục mới đối với Việt Nam hậu Cộng Sản phải như thế nào, thưa Giáo Sư?

Phạm Cao Dương: Tôi xin được nói ngay, đó là một nền giáo dục toàn diện nhằm tạo dựng lại con người cho một nuớc Việt Nam bị lệ thuộc quá nhiều vào ngoại bang trong quá khứ, bị chiến tranh tàn phá trong suốt ba chục năm mà hậu quả kéo dài cho đến tận ngày nay, chưa nói tới chiến tranh biên giới Tàu và xâm lấn, đô hộ Căm Bốt, bị đủ thứ gọi là cách mạng làm xáo trộn cuộc sống, nặng nề nhất là cách mạng vô sản trá hình do những người Cộng Sản gây ra và sau đó là một chế độ được tạo nên và duy trì bằng tuyên truyền, dối trá, bạo lực và kìm kẹp. Chúng ta cần tạo dựng lại những con người bình thuờng cho một xã hội bình thường, biết quý trọng sự sống và sự sống của người khác và tất cả những gì liên hệ tới sự sống, tới môi trường sống, trong đó có tự do, có tình thương của gia đình, của đồng bào và rộng ra là của đồng loại, có quê hương đất nuớc...

Con người thứ hai mà giáo dục phải nhắm tới là con người hiểu biết, hiểu biết về mình, hiểu biết về môi truờng mình đang sống, môi trường thiên nhiên cũng như môi trường nhân và xã hội, hiểu biết về quá khứ cũng như hiểu biết về hiện tại và tương lai. Từ hiểu biết con người sẽ trở thành có ý thức và trách nhiệm, trách nhiệm đối với bản thân, trách nhiệm đối gia đình, với xã hội và rộng ra là với đồng loại. Từ hiểu biết con người sẽ tự nhận ra những giá trị cần phải đề cao và bảo tồn, những gì không phải là giá trị hay những gì không còn là giá trị nữa cần phải loại bỏ.