Trách Nhiệm Với Bản Thân

Thứ Tư 06.08.2014    

Tinh thần trách nhiệm hay trách nhiệm Con Người là một đề tài cần phải tìm hiểu và đánh giá. Nguyên Hồng sẽ trình bài Trách Nhiệm Bản Thân trong kỳ phát thanh hôm nay

Ở những nước tự do dân chủ, sự giáo dục của trẻ em từ thuở nhỏ luôn luôn nói đến trách nhiệm của Con Người mà tiêu biểu là trách nhiệm của chính bản thân của trẻ đối với cá nhân mình và những người gần gũi mình nhất đó là gia đình.

Khi đứa trẻ trưởng thành để đi làm việc, cái quan niệm về trách nhiệm luôn luôn nằm trong suy nghĩ của chính mình và từ đó trong mọi sinh hoạt của mọi người tại các quốc gia dân chủ đều mang một tinh thần trách nhiệm rất cao đối với bản thân, gia đình và xã hội.

Trách nhiệm đó là gì và tương quan giữa những trách nhiệm đó ra sao? Nếu thực hiện trách nhiệm của gia đình nhưng ảnh hưởng đến trách nhiệm của một công dân đối với một đất nước và dân tộc thì phải giải quyết ra sao?

Tinh thần trách nhiệm hay trách nhiệm của con người đối với gia đình, công ty, công việc, quốc gia, dân tộc là những điều cần phải tìm hiểu và đánh giá. Để từ đó, chúng ta đem đi so sách với tình trạng của đất nước hiện giờ, với những người đang cầm quyền hiện giờ, hầu chúng ta có biện pháp thích ứng để thay đổi cái lối suy nghĩ vô trách nhiệm đang xảy ra tại xã hội Việt Nam trong khoảng thời gian quá dài, quá lâu.

Trách nhiệm với chính bản thân

Khi nói về trách nhiệm Con Người thì phải bắt đầu từ chính bản thân. Đây là nền tảng căn bản nhất để đưa đến những trách nhiệm khác mà khi ra ngoài xã hội, mỗi con người trưởng thành có thể hoàn thành những trách nhiệm khác. Nền tảng căn bản này không có sẽ đưa đến những hệ quả không tốt cho gia đình, cho xã hội, và sau cùng là cho quốc gia.

Nhưng trách nhiệm với chính bản thân là gì? Ai dạy những điều đó hay tự bản thân chúng ta học hỏi qua kinh nghiệm của cuộc sống?

Thực ra, trách nhiệm với chính bản thân được sự dạy bảo của những người gần gũi ta nhất -- đó là cha mẹ, ông bà, họ hàng chú bác. Ngay từ tuổi thơ ấu, chúng ta được bố mẹ dạy bảo là không nói láo. Và ngược lại ở lứa tuổi thơ ấu này, chúng ta xem những lời hứa của bố mẹ rất là quan trọng. Và nếu bố mẹ không giữ lời hứa sẽ tạo một sự hụt hẫng niềm tin vào bố mẹ. Thí dụ bố mẹ hứa là cuối tuần này đi thăm ngoại. Thế nhưng cuối tuần bố mẹ không dẫn đi thăm ngoại và cũng không có lời giải thích tại sao không đi thăm ngoại được, thì lứa tuổi này sẽ giận hờn với bố mẹ bởi bố mẹ không giữ lời hứa hoặc sẽ nhắc chuyện đi thăm ngoại cho đến khi bố mẹ thực hiện lời hứa.

Cũng ở trong lứa tuổi thơ ấu này, chúng ta được bố mẹ, họ hàng dạy bảo những cái gọi là xấu -- chẳng hạn như lấy đồ của kẻ khác mà không xin phép, hoặc đánh trẻ khác cùng xóm vì một chuyện gì đó. Khái niệm đúng-sai, đạo đức – phi đạo đức đã bắt đầu hình thành trong lứa tuổi thơ ấu. Và khi chúng ta làm một điều gì sai trái, chẳng hạn như ăn cắp của kẻ khác và khi bị bố mẹ phát hiện, bố mẹ sẽ đưa ra những trừng phạt cho chúng ta. Bố mẹ sẽ bắt chúng ta trả đồ lại cho người, bắt chúng ta xin lỗi người mà chúng ta lấy đồ vô cớ, đồng thời sẽ phạt chúng ta úp mặt vào tường 15 phút, hoặc không cho chúng ta đi chơi đâu đó trong ngày hôm đó, hoặc tuần lễ đó. Những cái phạt xem ra rất là con nít đấy đã dạy chúng ta có khái niệm nhận lãnh trách nhiệm trước những việc làm sai trái của chính mình.

Khi lớn lên chúng ta đến trường lớp, chúng ta được học hỏi cách cư xử lẫn nhau và tiếp tục học hỏi tinh thần trách nhiệm với chính bản thân. Nếu thầy cô giáo cho bài để về nhà làm, chúng ta không làm thì cuối cùng chúng ta sẽ bị điểm xấu. Hoặc tới kỳ thi chúng ta sẽ không làm được những bài thi mà thầy cô giáo đưa ra bởi vì không chịu làm bài trong quá khứ. Chúng ta không có trách nhiệm với chúng ta, không có kỷ luật với chúng ta trong việc làm bài vở thì kết quả mà chúng ta nhận lãnh là không được lên lớp cho khóa học sắp tới. Tinh thần trách nhiệm và hệ quả của sự vô trách nhiệm được chứng nghiệm ngay từ lúc chúng ta chập chững bước vào trường lớp.

Khi chúng ta đến tuổi trưởng thành và ra sống ngoài xã hội, những gì đã học từ bố mẹ, họ hàng và ở trường học -- trở thành những căn bản trong con người của chúng ta. Chúng ta luôn luôn có trách nhiệm với chính bản thân khi đi ra ngoài đường và hành xử với người khác. Chúng ta sẵn sàng nhận lỗi khi biết rằng mình làm điều gì đó sai trái cho dù sự sai trái đó không phải là điều chúng ta mong muốn. Chúng ta luôn luôn cân nhắc trong mỗi hành động khi mà hành động của chúng ta có thể ảnh hưởng đến nhiều người. Chính vì sự cân nhắc này, chúng ta không muốn làm hại ai đó trong xã hội. Chính vì sự cân nhắc này, vô hình chung chúng ta tạo ra một xã hội Tử Tế như phim Chuyện Tử Tế của đạo diễn Trần Văn Thủy mà chúng ta đã nói đến tuần trước đó.

Tinh thần trách nhiệm với chính bản thân được học hỏi và tôi luyện trong suốt thời gian thơ ấu cho đến tuổi trưởng thành. Và khi chúng ta nắm chắc được và làm được trách nhiệm với chính bản thân thì trách nhiệm kế đến cần phải nói -- đó là trách nhiệm với chính gia đình. Tuần tới chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn về trách nhiệm đối với gia đình và trách nhiệm này có ảnh hưởng đến xã hội ra sao.

Nguyên Hồng