Anh hùng Thủ Khoa Huân

Danh Nhân Nước Việt

Kính thưa quý thính giả,

Lịch sử VN ghi nhận một nhà giáo, một sĩ phu yêu nước đứng lên kháng Pháp trước khi có hịch Cần Vương. Ông là thủ lãnh nghĩa quân chống thực dân Pháp ở Nam Kỳ vào khoảng cuối thế kỷ 19. Ông đã chiến đấu suốt 15 năm, với 3 lần khởi nghĩa, 3 lần bị bắt và cuối cùng bị đày sang tận đảo Réunion, nhưng ông vẫn giữ tinh thần bất khuất cho đến khi bị hành quyết.

Trong tiết mục “Danh nhân nước Việt” tuần này, chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài “Anh hùng Thủ Khoa Huân” của Việt Thái qua giọng đọc của Minh Nguyệt để chấm dứt chương trình phát thanh tối hôm nay.

Hữu chí nan thân, không uổng bách niên chiêu vật nghị.

Duy công bất tựu, diệc tương nhất tử báo quân ân.

Tạm dịch là:

Có chí khó giương ra, luống để trăm năm mang miệng thế.
Dầu công không đạt, cũng liều một chết báo ơn vua.

Thủ khoa Huân tên là Nguyễn Hữu Huân, sinh năm Canh Dần (1830) tại làng Tịnh Hà, huyện Kiến Hưng, tỉnh Định Tường. Thuở nhỏ Nguyễn Hữu Huân rất thông minh và học giỏi.

-Năm 1852, ông đỗ Thủ khoa kỳ thi Hương dưới triều vua Tự Đức, nên được gọi là Thủ khoa Huân. Sau đó, ông được bổ nhiệm làm Đốc Học huyện Kiến Hưng tỉnh Định Tường.

Khi quân Pháp chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ, ông bỏ nghề dạy học, chiêu mộ nghĩa sĩ đứng lên chống Pháp.

-Năm 1862, ông dẫn nghĩa quân dưới trướng gia nhập vào lực lượng Trương Công Định. Một thời gian sau, ông bị Pháp bắt giải về Sài Gòn, nhưng ông vượt thoát.

-Đầu năm 1863, ông cùng Võ Duy Dương chiêu mộ nghĩa quân khởi nghĩa lần thứ hai.

-Tháng 6 năm 1863, Pháp bất ngờ đem quân tấn chiếm căn cứ Thuộc Nhiêu, ông rút quân về Thất Sơn tiếp tục chiến đấu. Bộ chỉ huy quân đội Pháp gửi tối hậu thư, buộc Tổng đốc An Giang là Phan Khắc Thận phải giao nộp ông, viện lẽ ông không tuân theo Hòa ước Nhâm Tuất (1862). Tổng đốc An Giang không thuận, Đại úy Doudart de Lagrée liền dẫn 500 quân cùng đại bác từ Oudong (Miên) qua uy hiếp thành An Giang. Trước áp lực đó, Tổng đốc An Giang đành nhượng bộ, bắt ông giao cho Pháp.

Nghe tin ông bị bắt, vợ ông là Lê Thị Lộc đã đến An Giang để nạp đơn xin ân xá cho chồng nhưng không kịp. Ông bị giải về Sài Gòn, mặc dù thực dân Pháp đưa nhiều đặc quyền ra dụ hàng nhưng ông kiên quyết chối từ.

-Ngày 22/8/1864, ông bị kết án 10 năm tù khổ sai, bị đày đi Cayenne (thuộc địa của Pháp ở Nam Mỹ).

-Sau 5 năm tù, ngày 4/2/1869, Pháp ân xá, đưa ông về quản thúc tại tư gia Tổng đốc Đỗ Hữu Phương, cử ông làm thầy giáo dạy cho một số học sinh ở Chợ Lớn với hy vọng lôi kéo ông về phía họ.

Lợi dụng lúc đi dạy học, ông liên lạc với các sĩ phu yêu nước và hội kín Hoa kiều Trường Phát, nhờ mua vũ khí để chuẩn bị khởi nghĩa. Trong khi đang chuẩn bị, Pháp bắt được một thuyền chở vũ khí. Trước tình hình bất lợi đó, ông ra lệnh giải tán nghĩa quân, trốn khỏi nhà Tổng đốc Phương tìm đường về Mỹ Tho hợp cùng Âu Dương Lân tiến hành cuộc khởi nghĩa lần thứ 3 (1872). Lần này dân chúng trong vùng tham gia đông đảo, địa bàn hoạt động của ông kéo dài từ Mỹ Tho đến Cai Lậy.

-Cuối năm 1874, Pháp sai Trần Bá Lộc, Đỗ Hữu Phương dẫn quân tiến đánh căn cứ Bình Cách. Căn cứ thất thủ, ông rút về Chợ Gạo.

-Tháng 3 năm 1875, ông bị bắt khi trở lại vùng Tân An để tập hợp nghĩa quân.

-Ngày 19/5/1875, ông bị Pháp hành quyết tại Mỹ Tịnh An lúc 12 giờ trưa.

* * *

Trước năm 1975, tên người anh hùng Thủ khoa Huân được chính quyền VNCH đặt cho nhiều con đường và trường học ở các thành phố, để tưởng nhớ tấm lòng yêu nước nồng nàn và tinh thần bất khuất của một sĩ phu miền Nam.

Với 15 năm can trường chiến đấu và 3 lần chiêu mộ nghĩa quân khởi nghĩa, Thủ khoa Huân đã viết lên một trang sử hào hùng cho dân tộc trong cơn quốc nạn bị Pháp đô hộ. Cùng với nhiều người khác, ông là một minh chứng hùng hồn của tinh thần "uy vũ bất năng khuất" trong giới sĩ phu khi Tổ Quốc lâm nguy.

Sở dĩ dân tộc Việt trường tồn hơn bốn ngàn năm là nhờ các bậc Tiền Nhân, các tầng lớp sĩ phu như Thủ khoa Huân, những người mang tâm chí "đất nước hưng vong, thất phu hữu trách". Các tầng lớp sĩ phu hào hùng đó không màng đến sống chết, quyết tâm mang công sức của mình để giải cứu non sông gấm vóc ra khỏi gót giày của quân xâm lược.

Chính vì thế, trong thời buổi suy vi điên đảo và trong tình thế dầu sôi lửa bỏng của đất nước hiện nay, chỉ khi nào có được nhiều kẻ sĩ dám dấn thân như Thủ khoa Huân thì dân tộc Việt mới có cơ hội thoát Trung, nước Việt mới thoát khỏi hiểm họa trở thành khu tự trị của Tàu Cộng.

Điều may mắn là hai mươi năm qua, rất nhiều hậu duệ của Thủ khoa Huân đã xuất hiện trên khắp các nẻo đường đất nước. Những người này cùng mang tinh thần "uy vũ bất năng khuất", chấp nhận bị bạo quyền CS bỏ tù và sẵn sàng hy sinh tính mạng để tranh đấu đòi tự do, dân chủ và nhân quyền cho VN.

Sách sử rồi đây sẽ ghi thêm công trạng của nhiều con dân nước Việt, những người có tấm lòng yêu nước thương nòi. Đồng thời, sẽ ghi thêm tên những tội đồ của dân tộc nằm trong đảng CSVN, mà đầu đảng là Nguyễn Phú Trọng.