Chủ nghĩa bá quyền và cách ứng xử của Việt Nam

Thứ Sáu ngày 17.08.2012     

Lời dẫn: Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, Trung Quốc từ cổ chí kim mang tham vọng bá quyền. Nếu muốn sống còn bên cạnh Bá Quyền Trung Quốc, phương thức duy nhất là phải hùng mạnh hơn họ. Nhật Bổn, Đài Loan và Nam Hàn đã làm được điều này qua một hệ thống chính trị dân chủ đa nguyên. Đã đến lúc CSVN phải giải thể, trao quyền tự quyết cho toàn dân. Từ đó một chế độ dân chủ đa nguyên sẽ phục hưng đất nước và đối đầu hiệu quả với Bắc Phương. Mời quý thính giả nghe phần Bình Luận của Đoan Trang với tựa đề: "Chủ nghĩa bá quyền và cách ứng xử của Việt Nam" sẽ được Song Thập trình bày để kết thúc chương trình phát thanh tối hôm nay.

***

Người ta thường nói về "tham vọng bá quyền" của Trung cộng như một lời cảnh báo đối với thế giới, nhất là với các nước trong khu vực, trong đó có Việt Nam. Ít người nói với chúng ta rằng tham vọng đó không phải là nguy cơ mà là một thực tế; và ở vị trí nước láng giềng của Trung cộng, Việt Nam cần có sự chuẩn bị và thái độ ứng xử thích hợp.

Bá quyền, theo nghĩa chung, được định nghĩa là quốc gia siêu cường duy nhất, mạnh tới mức chi phối tất cả các nước khác trong hệ thống - khu vực nếu là bá quyền khu vực, và thế giới nếu là bá quyền toàn cầu.

Từ trước đến nay, chưa một quốc gia nào trở thành bá quyền toàn cầu. Theo học giả người Mỹ John Mearsheimer, trở ngại chính là "khó khăn trong việc áp đặt quyền lực của mình lên một nước đối thủ nằm ngoài khu vực của mình". Ví dụ, Mỹ tuy là nước mạnh nhưng không thể chế ngự châu Âu theo cách mà Mỹ áp dụng ở châu Mỹ.

Ngoài ra, nếu bị đại dương ngăn cách, các nước thường không có khả năng tấn công chống lại nhau: "Biển rộng là trở ngại lớn, phát sinh ra nhiều vấn đề khai triển lực lượng cho bên tấn công". Từ đây, Mearsheimer đưa ra một khẳng định: "Cách tốt nhất mà một nước lớn có thể trông đợi là chỉ trở thành bá quyền khu vực và kiểm soát các quốc gia kề cận nó, có chung đường biên giới với nó, các quốc gia mà nó có thể tiếp cận dễ dàng bằng đường bộ".

Cần phải khẳng định ngay rằng, xu hướng trở thành bá quyền không phải là tham vọng của riêng Trung cộng. Nó là ham muốn của bất kỳ một nước nào có vai trò nhất định khi tham gia vào liên hệ quốc tế (Nga, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Nam Hàn, v.v...)

Không nên đặt câu hỏi tại sao Bắc Kinh luôn muốn mở rộng tầm ảnh hưởng kinh tế - chính trị - quân sự tại khu vực châu Á Thái Bình Dương. Bởi vì dù có an toàn đến đâu thì một nước lớn cũng không cảm thấy đủ về an ninh; và càng lớn mạnh, họ càng cần tăng cường an ninh để duy trì địa vị của mình.

Cùng với xu hướng khao khát trở thành bá quyền, mỗi nước lớn đều có xu hướng ngăn cản nước lớn khác xâm nhập vào vùng ảnh hưởng của mình. Ví dụ, Mỹ - bá quyền khu vực Tây bán cầu - tất yếu phải tìm cách kiểm soát Trung cộng - nước đang có tham vọng bá quyền ở châu Á - bởi sợ Trung cộng xâm phạm vào sân sau của Mỹ.

Hơn nữa, theo John Mearsheimer, "nếu một nước có khả năng làm bá quyền xuất hiện, các nước lớn khác trong khu vực đó sẽ tìm cách kiềm chế". Từ nhận định đó, ta có thể thấy rằng hai nước lớn khác ở Đông Á là Nhật Bản và Nam Hàn không dễ chấp nhận để Trung cộng vươn lên địa vị bá quyền khu vực. Áp dụng lý thuyết này, Việt Nam có thể tận dụng liên hệ ngoại giao với các nước lớn trong khu vực (Nhật Bản, Nam Hàn) và thế giới (Mỹ, Anh, Pháp) để gây rào cản đối với Trung cộng.

Tất nhiên, điểm cốt yếu là, để chống lại bá quyền, các nước đối tượng của bá quyền không còn cách nào khác là phải liên tục nâng cao vị thế của mình trên trường quốc tế, thúc đẩy sự thịnh vượng về kinh tế.

Một điều mà những quốc gia nạn nhân cần đặc biệt lưu ý, là không có sự mặc cả giữa bá quyền và đối tượng của bá quyền. Nói cách khác, tham vọng bá quyền của một nước lớn sẽ không bao giờ dừng lại. Nước nhỏ không thể thỏa thuận với nước lớn rằng sự bành trướng của nước lớn sẽ chỉ giới hạn ở một mức độ nào đó để không ảnh hưởng tới nước nhỏ.

Nước càng yếu thế về kinh tế - quân sự, thì càng phải phát triển sức mạnh ngoại giao và sự liên kết với các nước khác. Điều tối kỵ là một quốc gia vừa nhỏ yếu vừa bị cô lập trên thế giới.

Như Vũ Hồng Lâm nhận định, nếu những sức ép mà Trung Quốc gây cho Việt Nam được dư luận quốc tế quan tâm thì điều đó sẽ khiến Trung cộng phải cân nhắc hơn trong liên hệ với Việt Nam, nhất là khi Trung cộng lại luôn muốn tự vẽ mình như một nước lớn thân thiện.

"Trỗi dậy hòa bình", không gây hấn với các quốc gia khác, dồn mọi nỗ lực vào tăng trưởng kinh tế - đó là hình ảnh mà Bắc Kinh ra sức tạo dựng trước thế giới. Trong một bài diễn văn kéo dài hai tiếng rưỡi đồng hồ tại Đại hội Đảng lần thứ 17, Hồ Cẩm Đào phát biểu chi tiết về các vấn đề kinh tế, tài chính, công nghiệp, xã hội và môi trường, tuy nhiên hoàn toàn bỏ qua lĩnh vực ngoại giao.

Nhưng trên thực tế, các chính sách kinh tế - đầu tư - thương mại mà Bắc Kinh thi hành tại Đông Nam Á, những đòi hỏi vô lý về chủ quyền ở Biển Đông, cùng những tranh cãi liên miên về đường biên giới với Nga và Ấn Độ, đã khiến Trung Quốc mang hình ảnh của một láng giềng nước lớn, bành trướng và khó chịu.

Việt Nam và các nước trong khu vực không thể trông đợi Trung cộng sẽ "trỗi dậy hòa bình" như chủ thuyết ngoại giao của họ. Cũng vậy, Trung cộng "khó lòng tơ tưởng đến việc họ có thể lặng lẽ bước lên vũ đài thế giới mà không gây ra mảy may chú ý nào". Đó là nhận định của Fareed Zakaria trong cuốn "The Post-American World" (Thế giới hậu Mỹ), có lẽ cũng là điểm mà Việt Nam - nước láng giềng liền kề biên giới Trung Quốc - không nên bỏ qua.

Đoan Trang