Trong 4 kỳ trước, chúng tôi đã giới thiệu một số bài thơ của
Ngục Sĩ Nguyễn Chí Thiện một cách tồng quát, lần này chúng tôi lại mời
quí thính giả nghe tiếp vài ba bài thơ ngắn, mà ông đã xác định mục đích
sáng tác thơ để làm gì?
Nét đặc trưng trong thơ Nguyễn Chí Thiện
Nhận thức đứng đắn, tôn trọng sự thật và thái độ bất khuất đã đẩy
Nguyễn Chí Thiện vào nhà tù. Trong khung cảnh khắc nghiệt của nhà giam,
không hề có bất cứ phương tiện tối thiểu nào để người tù ghi lại những ý
nghĩ, những cảm xúc, những sự kiện diễn ra chung quanh và cho chính bản
thân mình. Vậy làm sao Nguyễn Chí Thiện đã có thể sáng tác ra hơn 700
bài thơ dài vắn khác nhau, đủ các thể loại? câu hỏi ấy Nguyễn Chí Thiện
đã giãi bày qua mấy câu trong bài “Anh có biết, được viết trong năm
1966:
Anh có biết giữa lao tù cay đắng
Rét không quần, không áo, đập hàm răng
Đói xương sườn xương sống chồi căng
Ốm không thuốc thân tàn xem khó thắng
Tôi vẫn có những đêm dài thức trắng
Tạo vần thơ cậm lặng, anh ơi.
Đấy là cách Nguyễn Chí Thiện làm thơ trong câm nín, bởi không chỉ có
những tù nhân trong ngục thất phải câm nín, mà người dân trong cả xã hội
Miền Bắc lúc ấy cũng bị đảng, nhà nước CSVN bịt miệng. Cảnh bịt miệng
từ thời ấy vẫn còn kéo dài đến tận hôm nay trên toàn quốc. Bức ảnh tên
công an bịt miệng linh mục Nguyễn Văn Lý tại tòa án ngày 30 tháng 3 năm
2007 đã mô tả cho cả thế giới một cách trung thực về tự do ngôn luận tại
VN hôm nay.
Như chúng tôi đã giới thiệu trước đây, thơ Nguyễn Chí Thiện là một vũ
khí đấu tranh dành quyền sống cho chính mình và cho đồng bào trong cái
xã hội cực kỳ man rợ CS, khi con người không còn phương tiện nào khác.
Vậy để nhận thức rõ xã hội Miền Bắc vào năm 1961 thế nào, ta hãy nghe
Nguyễn Chí Thiện trả lời các câu hỏi ông đặt ra trong bài thơ tự vấn đáp
“ Bà Kia” sáng tác năm 1961 sau đây:
Bà kia tuổi sáu mươi rồi
Mà sao không được phép ngồi bán khoai?
Cụ kia tuổi bảy muoi hai
Mà sao hội họp mệt nhoài không tha?
Tự do tôi quí thiết tha
Mà sao tù ngục hết ra lại vào?
Anh kia đi lính thuở nào?
Tội chi cảnh sát cũng vào bắt đi?
Em kia học chửa biết chi
Mà sao sớm vội bỏ đi công trường?
Bạn tôi học vấn khác thường
Mà sao vất vưởng cuốc đường ốm ho?
Cậu kia con cụ đồ nho
Mà sao móc túi, mặt tro trát vào?
Cô kia như giải lụa đào
Mà sao bát phở vài hào cũng trao,
Nguyên nhân chẳng phải sâu đào
Thấy ngay thủ phạm: Vàng Sao Lá Cờ
Đấy là xã hội VN vào những năm 1960, những gì Nguyễn Chí Thiện mô tả
60 năm về trước, nay vẫn còn nguyên vẹn, có khác chăng là những đổi thay
về hình thức bên ngoài, xem ra có vẻ văn minh hơn, nhưng bản chất một
xã hội đảo lộn thì vẫn như cũ.
Trong văn hóa Việt Nam, thân phận người con gái gìn vàng giữ ngọc thế
nào, nhưng vì quá ngheo, quá đói khổ để rồi phải chấp nhận trao thân,
đổi lấy một bát phở giá chỉ vài hào cho bớt cơn đói đang hành hạ mình.
Bạn tôi học vấn khác thường
Mà sao vất vưởng cuốc đường ốm ho?
Cậu kia con cụ đồ nho
Mà sao móc túi, mặt tro trát vào?
Cô kia như giải lụa đào
Mà sao bát phở vài hào cũng trao,
Nguyên nhân chẳng phải sâu đào
Thấy ngay thủ phạm: Vàng Sao Lá Cờ
Thân phận người dân hôm nay vẫn nghèo đói thiếu thốn, vẫn bị bóc lột
trăm bề. Sự kiên từng đoàn người đang bỏ quê hương xứ sở ra đi lánh xa
xã hội CS, nhằm tìm một cuộc sống mới, để rồi hôm chúng ta phải chứng
kiến những thảm cảnh vô cùng thê lương, như 39 nạn nhân vừa chết trong
chiếc xe tải ở Anh Quốc mấy ngày qua. Nguyên do vì đâu đất nước ra nông
nỗi này. Câu trả lời thật dơn giản: bởi chế độ CS mà ra.
Trở lại với thơ Của Nguyễn Chí Thiện, ông đã xác định “thơ của tôi không phải là thơ”, mà là những gì đang diễn ra ngay tại đây, lúc này, ai cũng thấy cũng biết, không cần phải đi tìm kiếm đâu xa: Thơ của tôi
Thơ của tôi không phải là thơ
Mà là tiếng cuộc đời nức nở
Tiếng cửa nhà giam ngòm đen khép mở
Tiếng khò khè hai lá phổ hang sơ
Tiếng đất vui đổ xuống lấp niềm mơ
Tiếng khai quật cuốc đào lên nỗi nhớ
Tiếng răng lạnh đập vào nhau khổ sở
Tiếng dạ dầy đói lả bóp bâng quơ
Tiếng tim buồn thoi thóp đập bơ vơ
Tiếng bất lực trước muôn vàn sụp lở
Toàn tiếng của cuộc đời sống dở
Và chết thời cũng dở, phải đâu thơ!
Cảnh tù ngục mà Nguyễn Chí Thiện đã nếm trải như bài thơ ông viết năm
1970 trên đây, thì nay những người tranh đấu cho tự do dân chủ và nhân
quyền cũng đang phải trải nghiệm. Nên nét đặc trưng thơ Nguyễn Chí Thiện
là diễn tả được cái nhìn xuyên suốt của ông về bản chất phi nhân của
chế độ độc tài man rợ CSVN, vì vậy thơ của Nguyễn Chí Thiện đã đi vào
lòng người dân thấp kém trong xã hội Việt Nam hôm nay:
Thơ của tôi không có gì là đẹp
Như cướp vồ, kìm kẹp, máu ho lao
Thơ của tôi không có gì cao
Như chết chóc, mồ hôi, bang súng
Thơ của tôi là những gì kinh khủng
Như Đảng Đoàn, như Lãnh Tụ, như Trung Uơng
Thơ của tôi kém phần tưởng tượng
Thơ của tôi chỉ để đám dân thường
Nhìn thấu suốt tim đen phường Quỷ Đỏ.
Khôi Anh
MN, HS, BC và KA xin hẹn quí thinh giả trong TCYN lần tới.
No comments:
Post a Comment