Ông Putin làm xúc xích ở Mỹ

BìnhLuận

Một lần, sau khi rời chức vụ ngoại trưởng, bà Hillary Clinton đã ví việc chính trị giống như làm xúc xích! Không nên để cho mọi người trông thấy cảnh đang làm xúc xích như thế nào, họ sẽ ghê, không dám ăn! Chỉ cho thực khách thấy miếng xúc xích thơm phức sau khi đã làm xong! Bà Clinton nói câu này trong một bài diễn văn do công ty tài chánh Goldman Sachs mời năm 2013 và mới được WikiLeaks tiết lộ. Ngay lập tức, bà Clinton bị tố cáo là một nhà chính trị “hai mặt”.

Thực ra đây là một ý tưởng cũ, nhiều người Mỹ đã nói từ lâu, khi bàn đến việc Quốc Hội làm luật. Ðạo luật nào cũng trải qua những trao đổi, mặc cả giữa các đại biểu và các nhóm quyền lợi tư; không ai muốn cho người ngoài được biết.

Chính phủ Mỹ xác nhận mật vụ và tình báo Nga đã “hack” (lấy lén, ăn trộm) những emails và diễn văn của phe Hillary Clinton, và cung cấp cho WikiLeaks. Chưa thấy một tiết lộ nào của WikiLeaks về phía ông Donald Trump.

Ông Vladimir Putin có nhiều lý do để ghét bà Clinton. Năm 2011, sau khi ông tuyên bố sẽ ra tranh cử tổng thống lần nữa, dân Nga tổ chức cuộc biểu tình lớn nhất từ sau khi chế độ Cộng Sản sụp đổ. Ông đã làm tổng thống hai nhiệm kỳ “liên tiếp” từ năm 2000. Năm 2008, vì Hiến Pháp bắt buộc, ông đã rút lui, xuống làm thủ tướng. Nhưng Hiến Pháp Nga không cấm một người ứng cử tổng thống lần thứ ba, nếu cách quãng.

Dân Matxcơva xuống đường tố cáo cuộc bầu cử Quốc Hội gian lận, và phản đối ông Putin thao túng chính quyền. Lúc đó bà Clinton là ngoại trưởng Mỹ, đã đứng về phía người biểu tình, bà nói: “Nhân dân Nga xứng đáng có quyền bỏ phiếu tự do, công bằng và minh bạch, như nhân dân các nước khác!” Ông Putin kết tội bà Clinton xúi giục dân Nga nổi lên chống chính phủ!

Năm 2014, xảy ra vụ Nga chiếm Crimea của Ukraine, lấy cớ bảo vệ dân gốc Nga sống ở đó. Bà Clinton đã thôi làm ngoại trưởng nhưng cũng phê bình; bà ví hành động của ông Putin giống như năm 1939 Hitler chiếm một vùng lãnh thổ Tiệp Khắc, cũng lấy cớ để bảo vệ dân gốc Ðức!

Nhưng không nên hạ thấp ông Putin mà nghĩ rằng vì tư thù nên ông muốn phá bà Clinton. Putin phải biết, dù Trump hay Clinton làm tổng thống, Mỹ và Nga sẽ vẫn còn đối đầu nhau hàng chục năm nữa.

Vậy tại sao Putin lại thọc gậy bánh xe vào kỳ bầu cử tổng thống Mỹ năm nay?

Ông muốn hạ thấp giá trị của toàn thể chế độ dân chủ tự do mà dân Mỹ đã theo đuổi từ hơn 200 năm qua. Ông muốn bàn dân thiên hạ nhìn thấy thể chế dân chủ phơi bày toàn những chuyện xấu xa, các ứng cử viên đều tầm thường, mất nết, dân chỉ bầu lên những người lãnh đạo bất tài, bất xứng. Ông Putin muốn cảnh “làm xúc xích” trong mùa bầu cử tổng thống Mỹ nhơ bẩn hơn nữa, phơi bày cho cả thế giới ai cũng thấy! Ðể sau này mỗi lần có người Mỹ nào bày tỏ ý kiến về chế độ độc tài hậu cộng sản ở Nga thì dân chúng Nga không nghe, không tin nữa!

Nhiều người Mỹ cũng không hãnh diện về quang cảnh mùa bầu cử năm 2016. Từ trăm năm nay chưa thấy một cuộc tranh cử tổng thống nào xuống thấp như năm nay. Báo chí và các đài phát thanh, truyền hình hầu như không còn bàn bạc, so sánh các chính sách trị quốc của hai ứng cử viên. Người dân chỉ chú ý đến những lời ông Trump khoe khoang về khả năng chinh phục phụ nữ của ông hoặc nghe bà Clinton giải thích tại sao việc dùng máy riêng trao đổi email là không phạm pháp.

Dân Chủ không phải là một thứ lý tưởng, như các tôn giáo. Chế độ dân chủ chỉ bao gồm những “luật chơi chính trị” do con người đặt ra, và con người có thể sửa đổi liên tục. Không có gì bắt buộc người dân lúc nào cũng lựa chọn đúng “con người tài ba lỗi lạc nhất” hay chính sách, chủ trương ích lợi nhất. Thực ra, cũng khó phán xét lựa chọn của người dân, khi loài người khó đồng ý với nhau những tiêu chuẩn thế nào là người tài giỏi, chính sách nào là hay hơn, khi chưa được thí nghiệm! Dân Anh Quốc đã bỏ phiếu rút khỏi Liên Hiệp Châu Âu, dù tất cả các đảng chính trị ngăn cản. Dân Anh hay các nhà chính trị đúng? Dân chúng Colombia mới bỏ phiếu bác bỏ một thỏa hiệp giữa chính phủ và nhóm quân nổi loạn FARC nhằm chấm dứt cuộc nội chiến đã kéo dài 52 năm! Tổng Thống Juan Manuel Santos được trao giải Nobel hòa bình nhờ kiên trì thương thuyết trong sáu năm qua. Còn người dẫn đầu phong trào chống bản thỏa hiệp, Alvaro Uribe là một cựu tổng thống Colombia, mà trước kia đã chọn ông Santos làm bộ trưởng quốc phòng! Dân đã nghe lời ông Uribe khuyên, ông Santos đành phải chịu! Luật chơi dân chủ vẫn được tôn trọng, ở Anh và ở Colombia.

Người dân tự do lên tiếng, đó là sức mạnh của chế độ tự do. Dân Chủ là một bộ máy có khả năng tự sửa chữa. Nếu một cuộc bàu cử không đem lại kết quả tốt, người ta luôn luôn có cơ hội thay đổi ý kiến trong cuộc bỏ phiếu sắp tới. Trong bốn năm chờ đợi, mọi người biết rằng vị tổng thống mới sẽ không thể làm bậy; vì có các định chế khác đóng vai cân bằng và kiểm soát. Quốc Hội, quyền tư pháp độc lập, guồng máy hành chánh độc lập, quyền tự do lập hội, lập đảng, và một nền báo chí tự do. Những định chế này bảo đảm cuộc sống dân chủ, tự do, dù ai đắc cử tổng thống cũng vậy.

Màn trình diễn làm xúc xích chính trị sẽ còn tiếp tục trong ba tuần nữa ở nước Mỹ. Ông Putin có thể quậy để “bêu riếu” cả cuộc vận động tranh cử tổng thống Mỹ, cho dân chúng nước ông thỏa mãn, tự coi là mình hay hơn. Nhưng cứ chờ ba bốn năm, người Nga sẽ phải so sánh kinh tế ở hai nước. Họ sẽ tự hỏi, với một vị tổng thống được bàu lên trong cảnh ồn ào hỗn láo như thế, “phép lạ nào” khiến mức sống của dân Mỹ trung bình càng ngày càng vượt xa dân Nga? Phép lạ đó là chế độ dân chủ tự do.

Ngô Nhân Dụng