Sao phải tăng thuế nhập cảng hàng Trung Quốc?

Bình Luận

Trung Quốc cũng như Việt Nam chưa bao giờ là những nền kinh tế thị trường đúng nghĩa. Chính vì thế sách lược của chính phủ Hoa Kỳ, dưới Cộng Hòa hay Dân Chủ, đều có lý do chánh đáng để tăng thuế một số mặt hàng có giá trị chiến lược, nhập cảng từ TQ.

Mời quý thính giả đài ĐLSN nghe phần Bình Luận của Hiếu Chân/Người Việt với tựa đề: “Sao phải tăng thuế nhập cảng hàng Trung Quốc?” sẽ được Vân Khanh trình bày để kết thúc chương trình phát thanh ĐLSN tối hôm nay. 

Hiếu Chân/Người Việt 

Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, khởi động từ thời cựu Tổng Thống Donald Trump, đã leo thêm một nấc thang mới khi Tổng Thống Joe Biden công bố tăng thuế lên một số mặt hàng chiến lược nhập cảng từ Trung Quốc. 

Chính phủ Trung Quốc lập tức lên án quyết định của Mỹ và đe dọa sẽ trả đũa. Người tiêu dùng ở Mỹ thì lo lắng trước viễn cảnh giá cả tiếp tục tăng lên trong lúc lạm phát đang bào mòn thu nhập của mọi gia đình. Tại sao chính phủ Biden lại ban hành một chính sách như vậy vào lúc này?

Theo thông báo của Tòa Bạch Ốc ngày 14 Tháng Năm, các mặt hàng Trung Quốc thuộc các lĩnh vực “chiến lược” như xe điện, sản phẩm y tế, chất bán dẫn, bình điện xe hơi, tấm năng lượng mặt trời (solar panel) và các khoáng sản hiếm đều bị tăng thuế. Thuế nhập cảng xe điện Trung Quốc sẽ tăng gấp bốn lần, từ 25% hiện nay lên 100%, sản phẩm bán dẫn và tấm pin mặt trời tăng từ 25% lên 50%, sản phẩm thép và nhôm từ 8% lên 25%… 

Bà Lael Brainard, giám đốc Hội Đồng Kinh Tế Quốc Gia thuộc Tòa Bạch Ốc, nói việc tăng thuế như vậy là nhằm “bảo vệ các doanh nghiệp và người lao động Mỹ chống lại cạnh tranh bất chính từ Trung Quốc,” theo NBC News. 

Quyết định tăng thuế của ông Biden cũng đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong chính sách đối với Trung Quốc. 

Năm 2018, tổng thống Mỹ khi đó là ông Trump đã đơn phương áp đặt thuế nhập cảng (tariff) 25% lên hàng hóa Trung Quốc trị giá $300 tỷ như một “đòn bẩy” buộc Bắc Kinh phải nhượng bộ trong một số lĩnh vực thương mại, chẳng hạn như Trung Quốc phải tăng nhập cảng hàng hóa của Mỹ để thu hẹp khoản thâm hụt của Mỹ trong buôn bán giữa hai nước. 

Thực ra, chuyện tăng thuế nhập cảng lên hàng hóa Trung Quốc không làm ai ngạc nhiên vì đã quá trễ. Ai cũng biết suốt mấy chục năm qua, Trung Quốc sử dụng những thủ đoạn cạnh tranh bất chính để thâu tóm thị trường, gây thiệt hại khủng khiếp cho nền kinh tế của nhiều nước, không riêng gì Mỹ. 

Là nền kinh tế “phi thị trường” do nhà nước kiểm soát, chính phủ Trung Quốc đã có nhiều cách thức hỗ trợ các công ty quốc doanh của họ về đất đai, vốn liếng và chính sách ưu đãi, để các công ty này phát triển thành những “nhà vô địch quốc gia” (national champions), làm ra nhiều sản phẩm với giá rẻ, bán khắp toàn cầu, chiếm lĩnh thị trường và đẩy các đối thủ cạnh tranh tới chỗ phá sản. 

Thêm vào đó, Trung Quốc áp dụng biện pháp cưỡng bức nhà đầu tư nước ngoài chuyển giao công nghệ hoặc ăn cắp công nghệ bằng nhiều cách để phát triển các mặt hàng mới, tân tiến mà không cần phải đầu tư nghiên cứu chuyên sâu. Trung Quốc còn đề ra chiến lược “Made in China 2025” với tham vọng chiếm các đỉnh cao về các công nghệ mới, vượt qua Mỹ và Châu Âu. Kết quả của các chính sách trục lợi này là hàng hóa “made in China” tràn ngập các thị trường nước ngoài. Cái lợi là người tiêu thụ có được hàng hóa với giá rẻ hơn nhưng cái hại là nhiều công ty, ngành công nghiệp của Mỹ và các đồng minh bị phá sản, hàng trăm triệu người lao động bị mất việc. 

Biện pháp thuế của cựu Tổng Thống Donald Trump đã không thay đổi được cung cách làm ăn trục lợi của Trung Quốc, nhưng cũng gây một số khó khăn cho họ, buộc các nhà sản xuất Trung Quốc phải lánh sang một nước thứ ba – như Việt Nam chẳng hạn – để che giấu nguồn gốc thật của sản phẩm hầu tránh né mức thuế nhập cảng vào Mỹ. 

Sau thời kỳ phát triển mạnh, Trung Quốc đã trở thành một cường quốc công nghiệp cao, mà điển hình là đang dẫn đầu thế giới trong ngành xe hơi điện, bình điện và pin mặt trời, đẩy Mỹ, Nhật Bản và Liên Âu vào thế cạnh tranh trực tiếp. Đặt trong bối cảnh rộng lớn như vậy sẽ thấy quyết định của chính quyền Biden tăng thuế mạnh mẽ lên hàng công nghệ Trung Quốc là rất đúng, dù đã khá muộn màng. Nếu không hành động dứt khoát, nền công nghiệp kỹ thuật cao của Mỹ và đồng minh sẽ sụp đổ trước đòn tấn công của các đối thủ Trung Quốc được chính phủ Bắc Kinh hậu thuẫn; sẽ có hàng triệu người lao động từ thợ thuyền đến kỹ sư bị mất việc. Cảnh ngộ hiện nay mà các hãng xe hơi lừng danh như Mercedes-Benz của Đức, thậm chí cả Tesla của Mỹ, đang đối mặt hiện nay là hồi chuông cảnh tỉnh cho các chính phủ Tây phương phải nhanh chóng hành động. 

Theo tin truyền thông, quyết định tăng thuế của chính quyền Biden chỉ tác động tới lượng hàng hóa trị giá khoảng $18 tỷ trong tổng số $428 hàng nhập cảng từ Trung Quốc; nghĩa là nó sẽ ảnh hưởng không lớn tới túi tiền của người tiêu dùng Mỹ. 

Cũng như dưới thời ông Trump, Trung Quốc sẽ tìm cách “núp bóng” hoặc “hoàn chỉnh” sản phẩm ở Việt Nam, Malaysia hoặc Mexico trước khi xuất cảng vào Mỹ để tránh các mức thuế trừng phạt mà chính quyền Biden vừa công bố. 

Mexico chẳng hạn, vừa có giá nhân công hợp lý, vừa kề cận thị trường tiêu thụ khổng lồ của Mỹ, lại được hưởng lợi nhờ hiệp định khu vực kinh tế tự do Bắc Mỹ (USMCA, gồm Mỹ, Mexico và Canada) nên đã được các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc nhắm tới. Xe hơi, xe điện do Trung Quốc sản xuất hoặc lắp ráp ở Mexico sẽ được nhập cảng vào Mỹ mà không phải chịu thuế. Trong tương lai gần, Mexico có khả năng trở thành “cứ điểm” cho các nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc và đó là thách thức không nhỏ cho các công ty xe hơi Mỹ, buộc chính phủ Mỹ vào tháng trước phải phải yêu cầu Mexico từ chối khoản khuyến khích đầu tư cho các nhà sản xuất xe hơi từ bên kia Thái Bình Dương.

Chính sách của Biden chưa đủ cứng rắn nhưng báo hiệu sự thay đổi trong nhận thức của các chính phủ Mỹ và Châu Âu trước mối đe dọa kinh tế từ Bắc Kinh. Có thể nó sẽ không làm thay đổi bản chất “biến đối tác thành ăn mày” trong chính sách kinh tế thương mại của Trung Quốc nhưng chứng tỏ cho Bắc Kinh thấy, thời Trung Quốc lạm dụng sự ngây thơ của Tây phương để trục lợi đang qua nhanh.