Thái Tổ Mạc Đăng Dung

Danh Nhân Nước Việt

Kính thưa quý thính giả, cuối đời Hậu Lê, nước Việt có 3 vương quyền cùng tồn tại. Ngoài vua Lê – Chúa Trịnh ở miền Bắc, Chúa Nguyễn ở trong Nam, thì vùng Tây Bắc lại thuộc về nhà Mạc. Triều đình nhà Mạc đã kéo dài khoảng 65 năm, trước khi bị Chúa Trịnh tiêu diệt. Qua chuyên mục Danh Nhân Nước Việt tuần này, chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài “Thái Tổ Mạc Đăng Dung” của Việt Thái qua giọng đọc của Tam Thanh để kết thúc chương trình phát thanh tối hôm nay.

Theo sử sách thì Mạc Đăng Dung xuất thân từ một gia đình ngư dân nghèo ở làng Cổ Trai, huyện Nghi Dương (nay là xã Ngũ Đoan, Kiến Thụy, Hải Phòng). Mạc Đăng Dung là hậu duệ đời thứ 7 của Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi ở Lũng Động, Hải Dương, đến đời Tổ phụ là Mạc Đăng Bình lại từ Thanh Hà chuyển cư xuống Cổ Trai.

Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, nên khi vừa lớn lên, Đăng Dung đã phải bỏ dở việc học hành để giúp gia đình sinh sống bằng nghề đánh cá và chèo đò. Nhưng với sức khỏe và chí lớn hơn người đã giúp Ông làm nên nghiệp đế vương. Từ một chàng trai nổi tiếng khắp vùng về môn đánh vật, Ông đã thi đỗ Đệ nhất Đô lực sĩ (Trạng nguyên võ) dưới triều vua Lê Uy Mục và được sung vào đội Túc vệ quân, được đặc cách thăng bổ Đô chỉ huy sứ Vệ Thiên Vũ.
Năm Hồng Thuận thứ 3 (1511), ông được tấn phong tước Vũ Xuyên Bá và Ông được cử làm Trấn thủ Sơn Nam và gia phong chức Phó tướng Tả đô đốc. Sau đó được thăng chức Vũ Xuyên Hầu và chuyển ra trấn thủ Hải Dương. Và rồi được triều đình Hậu Lê phong tước Minh Quận Công. Đầu năm 1520, Ông nắm chức Tiết chế Thủy lục quân 13 đạo (tức Tổng tư lệnh quân đội).
Năm 1521, ông được thăng Thái phó, tước Nhân Quốc Công. Sang thời vua Lê Cung Hoàng, nhờ công dẹp loạn nên Ông được thăng tước Bình chương quân Quốc trọng sự Thái phó Nhân Quốc công.
Đầu năm Thống Nguyên thứ 6 (1527), trong một hành động ân sủng đăc biệt, vua Cung Hoàng đã thăng cho Mạc Đăng Dung tước Thái sư An Hưng Vương. Ngày 15 tháng 6 năm 1527, Ông truất phế vua Lê Cung Hoàng, lên ngôi và lập ra nhà Mạc, lấy niên hiệu là Minh Đức.
Thái tổ Mạc Đăng Dung biết cách chiêu hiền đãi sĩ, tập hợp xung quanh mình nhiều người tài trí, lại có được sự đồng thuận của thần dân nên chỉ vài năm sau, nhà Mạc dần dần từng bước đưa đất nước vào thế ổn định vững vàng.
Tháng 3 năm Minh Đức thứ 3 (1529), nhà Mạc non trẻ đã mở khoa thi Hội đầu tiên và lấy 27 tiến sĩ. Kể từ đó, cứ cách 3 năm mở một khoa, nhà Mạc đã tổ chức được 22 khoa thi, tổng cộng có 499 người đỗ tiến sĩ, với 13 Trạng nguyên. Số lượng khoa cử và số nhân tài trúng cử này tương đương với thời Lê Thánh Tông.
Sau 3 năm lên ngôi, nhận thấy guồng máy triều chính đã vận hành nhịp nhàng, đúng theo sở nguyện nên Mạc Đăng Dung quyết định truyền ngôi cho con trưởng là Mạc Đăng Doanh, tức Mạc Thái Tôn, rồi lui về Cổ Trai. Trong cương vị Thái thượng hoàng, suốt mười năm sau đó, Mạc Đăng Dung đã cố vấn cho con trai điều hành triều đình, đưa đất nước trở về thời thịnh trị với những thành tựu phát triển rực rỡ trên nhiều lĩnh vực kinh tế, tư tưởng, văn hóa…
Năm 1540, Mạc Đang Doanh qua đời, Ông lập cháu nội là Mạc Phúc Hải lên ngôi, tức vua Mạc Hiến Tôn. Một năm sau thì Mạc Đăng Dung qua đời, thọ 59 tuổi. Trước khi mất Ông để lại di chúc căn dặn triều đình không làm đàn chay và dặn dò Mạc Phúc Hải phải giữ gìn xã tắc.
* * *
Mạc Đăng Dung là một trong những nhân vật gây nhiều tranh cãi nhất trong lịch sử nước Việt, vì hai hành động tiêu biểu là soán ngôi nhà Lê và tự trói mình tại Ải Nam Quan để tỏ ý đầu hàng triều đình nhà Minh.
Thế nhưng không ai có thể phủ nhận rằng, triều đại Hậu Lê vào những năm cuối cùng đã vô cùng thối nát, giặc dã nổi lên khắp nơi khiến trăm họ điêu linh. May mắn là trong giờ phút đen tối đó, đất nước đã có được một Mạc Đăng Dung để cứu vớt giống nòi ra khỏi tai họa nội xâm lẫn ngoại xâm. Một điểm đáng khâm phục nữa là không giống như Trần Thủ Độ khi soán ngôi nhà Lý, Mạc Thái Tổ đã không mở cuộc tàn sát, đuổi tận giết tuyệt con cháu và giới quan lại trung thành với nhà Lê. Ngài cũng không đập phá lăng miếu của các vua Lê, trái lại còn ra lệnh tu bổ các lăng tẩm ở Thanh Hóa.
Chính tấm lòng bao dung ấy của Mạc Thái Tổ đã khiến cho Ngài thu phục được nhân tâm, được nhiều người tài đức ra sức cống hiến cho nhà Mạc. Cho dù sau này nhà Lê đã trung hưng, nhà Mạc bị diệt vong nhưng nhiều lớp sĩ phu vẫn tưởng nhớ đến vị vua có tấm lòng yêu dân thương nước là Mạc Đăng Dung.
Điều đáng nói là không chỉ có các lớp sĩ phu mấy trăm trước tưởng nhớ đến vị vua xuất thân bần hàn đó mà các thế hệ hiện nay cũng đang hy vọng có được một Mạc Đăng Dung xuất thế để giải cứu dân tộc VN ra khỏi vũng lầy suy thoái hiện nay.

Việt Thái