Nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn

Danh Nhân Nước Việt

Thưa quý thính giả,

Một nhà văn, nhà thơ, vừa là nhạc sĩ nổi tiếng một thời trong chương trình Nhạc Chủ Đề trên Đài phát thanh Sài Gòn trước năm 1975. Ông là người đa tài, viết văn, làm thơ, soạn nhạc và viết kịch. Hơn thế nữa, ông còn có giọng đọc truyền cảm, ngọt ngào, ấm cúng, làm say mê hầu hết thính giả trên đài phát thanh, được tặng danh hiệu “Người tình không chân dung”.

Trong chuyên mục Danh nhân nước Việt tuần này, chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài “Nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn” của Việt Thái qua giọng đọc của Minh Nguyệt để chấm dứt chương trình phát thanh tối hôm nay.

Nguyễn Đình Toàn sinh ngày 6/9/1936 tại huyện Gia Lâm, Bắc Ninh (nay thuộc Hà Nội), năm 1954, di cư vào Nam tỵ nạn cộng sản, làm Biên tập viên cho đài phát thanh Sài Gòn.

-Năm 1968, ông gia nhập quân đội Việt Nam Cộng Hòa, được giải ngũ vì lý do sức khỏe, trở về làm việc trong đài phát thanh.

*Trong lãnh vực văn học, ông viết tác phẩm đầu tay ở miền Bắc có tựa đề “Chị Em Hải”, với bút hiệu Tô Hà Vân, đăng trên báo Tự Do, trước khi xuất bản ở miền Nam vào năm 1961.

Sau đó, ông xuất bản thêm 20 tác phẩm văn xuôi. Truyện được nhắc nhiều nhất là “Áo Mơ Phai” xuất bản năm 1972, đoạt giải Văn Học Toàn Quốc của Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa (năm 1973), và “Đồng Cỏ” về sau xuất bản tại Úc năm 1994.

-Viết về 2 tác phẩm của ông, nhà văn Ngô Thế Vinh nói rằng: Áo Mơ Phai là dự cảm về một thành phố Hà Nội sắp mất, Đồng Cỏ là một tác phẩm khác dự báo một Sài Gòn sắp mất. Và cho rằng, Nguyễn Đình Toàn mẫn cảm với thay đổi thời tiết, cũng như với những biến chuyển của lịch sử. Dự cảm hay trực giác của nhà văn đi trước tấn thảm kịch, đi trước những đổ vỡ chia ly mang tính tiên tri.

*Trong lãnh vực báo chí, ông từng cộng tác với tạp chí Văn, Văn Học và viết truyện dài cho các tờ báo lớn ở miền Nam như: Tự Do, Chính Luận, Xây Dựng, Tiền Tuyến .v.v. Phần lớn được in thành tiểu thuyết, truyện ngắn. Ngoài ra, trong vai trò thành viên trong Ban Tuyển Chọn Sáng Tác Thơ Văn cho Tạp chí Văn, ông đã góp công rất nhiều cho Văn học Nghệ thuật miền Nam trước 1975.

*Về thi ca, ông làm thơ khi 16 tuổi. Từ ngữ ông dùng rất đơn giản, tinh tế, cô đọng nhưng sâu sắc, sống động và gợi hình, gợi bóng. Bài thơ đầu đời là “Khúc Ca Phạm Thái”, ca tụng một tình yêu đẹp bị dang dở, tuy bi thương nhưng tràn đầy hào khí, đã gây ấn tượng sâu đậm trong lòng người nghe.

-Nói với đài VOA, nhà báo Đinh Quang Anh Thái cho rằng, đây là bài thơ tâm đắc nhất của ông với câu mở đầu: “Ta tráng sĩ hề… lòng không mềm bằng kiếm. Ta anh hùng hề… chí khí không chứa đầy đôi mắt Trương Quỳnh Như…”. Bài thơ được phổ thành kịch trong Tập thơ Mật Đắng xuất bản năm 1962.

-Và nhà văn Ngô Thế Vinh nói rằng, Mật Đắng được sáng tác trong “một giai đoạn đen tối, gần như tuyệt vọng” trong cuộc đời của nhà thơ Nguyễn Đình Toàn, lúc ông mắc bệnh lao, tưởng chừng như không qua khỏi.

*Về nhạc, ngoài nhạc phẩm trứ danh "Sàigòn Niềm Nhớ Không Tên", ông còn có nhiều ca khúc được ưa chuộng như: Căn Nhà Xưa, Chiều Trong Tù, Bài Tình Ca Nhỏ, Phù Du, Một Cõi Đi Về, Ru Ta Ngậm Ngùi, Tình Xa, Em Đến Thăm Anh Đêm 30, Tình Khúc Thứ Nhất .v.v.

-Sau năm 1975, cũng như các văn nghệ sĩ ở lại, ông bị cộng sản bắt bỏ tù hơn 6 năm.

-Năm 1998, ông và vợ được định cư tại California, Hoa Kỳ, tiếp tục viết cho báo Việt Tide. Không lâu sau, ông cộng tác với đài VOA, trong chương trình “Đọc Sách” do ông và vợ là Hồng Ngọc phụ trách.

-Cuối năm 1999, sau khi định cư ở Mỹ gần 1 năm, ông ra mắt một số nhạc phẩm (sáng tác sau năm 1975) trong 3 tập nhạc: Hiên Cúc Vàng (1999), Tôi Muốn Nói Với Em (2001) và Mưa Trên Cây Hoàng Lan (2002).

-Ông từ trần lúc 7 giờ 15 phút tối ngày 28/11/2023 tại Westminter, California, Hoa Kỳ, hưởng thọ 87 tuổi.

*****

Chắc hẳn với những ai lớn lên ở miền Nam trước năm 1975, từng được sưởi ấm bằng văn học nghệ thuật, đều có cảm giác bồi hồi khi nghe giọng đọc trầm ấm của nhà văn Nguyễn Đình Toàn, tiếng nói như đang thì thầm, thủ thỉ cho một người.

Riêng trong tuyển tập hơn trăm bài thơ của ông, nỗi nhớ lúc nào cũng được tô đậm như chim nhớ bầy, như người nhớ bạn, nhớ quê hương. Trong một bài thơ hay nhạc, ông luôn tránh sáo ngữ và từ Hán Việt, người ta nghe được vài câu nổi trội trong lối dùng từ khác lạ, sáng hẳn lên với sáng tạo mà ông cho là “nói một cách khác”. Nhất là chương trình Nhạc Chủ Đề của ông là nơi báo hiệu tên tuổi sẽ thăng hoa của các ca sĩ Sĩ Phú, Lệ Thu, Khánh Ly.v.v.

Kính chào vĩnh biệt nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn, một nghệ sĩ đa tài với những đóng góp cho văn chương và nghệ thuật. Nguyện cầu cho hương linh ông sớm về cõi vĩnh hằng.