Ngày 01.12.2011
Lời dẫn: Nhà cầm quyền VN vừa ban hành một nghị định mang số 95, có hiệu lực thi hành ngay từ ngày 20/11, với nội dung tịch thu và phạt vạ bất cứ ai mua bán hay giao dịch bằng đồng Mỹ kim tại những nơi không có giấy phép mua bán ngoại tệ. Đây là một hình thức thu mua tương tự như thời bao cấp của 30 năm trước đây. Chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài viết dưới đây của ông Đào Tuấn, phân tích về nghị định phi kinh tế này, qua sự trình bày của anh Hướng Dương.
Trong cuốn "Đêm trước đổi mới", có một ví dụ về việc "thu mua" của nhà nước VN. Năm 1978, giá thành 1 thước vải calicot sản xuất tại cơ xưởng của công ty Dệt Thành Công là 1 đồng rưởi. Tuy nhiên thước vải đó phải bán cho nhà nước với giá 1 đồng hai. Đây là thời kỳ dân gian có thơ "Bắt phanh trần phải phanh trần/Cho may ô mới được phần may ô".
Người dân có gì cũng phải bán cho nhà nước, với giá do nhà nước ấn định, trong khi muốn mua gì thì chỉ được mua theo tiêu chuẩn, theo kế hoạch phân phối. Ông Trần Đức Nguyên, nguyên trưởng ban nghiên cứu của thủ tướng, cho rằng động từ "thu mua", tức vừa thu vừa mua, được hình thành từ chuyện này.
Vào ngày 23/11 vừa qua, Ngân hàng Nhà nước ra quyết định xử phạt công ty tư nhân Thương mại và Chế tác Vàng Ngọc Long số tiền 100 triệu đồng, tịch thu số ngoại tệ lên đến 12 ngàn Mỹ kim, đồng thời yêu cầu công ty này phải bán 10 ngàn Mỹ kim cho một tổ chức tín dụng được phép kinh doanh ngoại tệ. Căn cứ để xử phạt là nghị định 95 vừa được ban hành, và có hiệu lực ngay trong ngày 20/11. Cùng với công ty Ngọc Long, còn có một công ty tư nhân khác cũng bị phạt, bị buộc phải bán lại ngoại tệ. Và đại học FPT thì bị xử phạt 500 triệu đồng vì đã niêm yết học phí bằng Mỹ kim.
Có thể nói, nghị định 95 là văn bản được thực hiện nhanh nhất từ trước đến nay.
Thế là từ nay, những người dân có Mỹ kim nếu muốn bán cũng chỉ có thể bán cho nhà nước, với tỷ giá do nhà nước ấn định. Quy định của nhà nước rất rõ ràng, rằng: Nếu bị phát giác bán Mỹ kim cho tiệm không có giấy phép thu đổi ngoại tệ, người vi phạm sẽ bị phạt từ 50 đến 100 triệu đồng và bị tịch thu tang vật.
Thực ra việc cấm mua bán hay giao dịch bằng Mỹ kim đã có từ lâu, nhưng với quy định xử phạt và tịch thu rất mạnh tay, Chính phủ cho thấy sự quyết liệt của mình trong việc chống đô la hóa nền kinh tế hoặc trong việc tăng dự trữ ngoại tệ. Tất nhiên sẽ không có những hoạt cảnh ấu trĩ "chỉ vài cây số đã có tới cả chục trạm kiểm soát" như thời bao cấp, nhưng các vụ bắt giữ cũng không phải là nhỏ. Trả lời tờ báo Tuổi Trẻ, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước Sài Gòn, Nguyễn Hoàng Minh, cho biết chỉ riêng tại Sài Gòn, tính từ đầu năm 2011 đã có tới 54 vụ bắt giữ về mua bán ngoại tệ trái phép, trong đó đã truy tố hình sự 5 vụ và chuẩn bị truy tố thêm 2 vụ nữa.
Nhưng liệu biện pháp "ngăn sông cấm chợ" này có giúp lượng dự trữ ngoại tệ được nâng lên hay không? Có dẹp được những cái chợ đen hay có làm giảm bớt tình trạng đô la hóa nền kinh tế?
Theo ước tính thì lượng ngoại tệ trong dân không hề ít hơn lượng dự trữ ngoại tệ quốc gia. Tờ Sài Gòn Tiếp Thị trích lời kinh tế gia trưởng của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, ông Martin Rama, nói rằng: "Người dân Việt Nam đang nắm giữ hàng tỷ Mỹ kim". Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh thì kể lại chuyện đã cùng phỏng đoán với Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia Lê Xuân Nghĩa: "Chúng tôi giật mình khi thấy sai số gần 10 tỷ Mỹ kim. Con số này không thấy xuất hiện trong các trương mục ngân hàng. Tức nó nằm trong túi người dân".
Ông Nghĩa cho biết là Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia đã kiểm tra tất cả các khoản tiền gửi bằng ngoại tệ của dân chúng, và có người đã gửi ngân hàng tới 260 triệu Mỹ kim. Con số này gây giật mình nhưng sau đó ông đính chính là 260 ngàn Mỹ kim. Điều này cho thấy chúng ta không thiếu ngoại tệ nhưng dân chúng không đủ lòng tin để bán Mỹ kim cho ngân hàng. Và Tiến sĩ Phí Đăng Minh, nguyên vụ phó vụ Quản lý Ngoại hối, thì cho biết Ngân hàng Nhà nước ước tính lượng vàng trong dân tại Việt Nam hiện từ 300 đến 500 tấn, có giá trị vào khoảng 28 tỷ Mỹ kim.
Ai cũng biết vàng trong ống bơ là vàng chết. Trong hoàn cảnh dự trữ ngoại tệ của Việt Nam chỉ vào khoảng 15 tỷ Mỹ kim thì rõ ràng là lượng vàng chết và lượng Mỹ ki đang cất trong tủ là một khoản tiền lớn mà không một nhà nước nào không muốn đưa vào lưu thông.
Nhưng không thể "giữ hộ dân" bằng cách "thu mua" một chiều, bằng biện pháp kiểu ngăn sông cấm chợ như thời bao cấp. Tiến sĩ Vũ Đình Ánh, một quan chức bộ tài chính, từng nói: Nguyên nhân quan trọng nhất của tình trạng đô la hóa nền kinh tế là niềm tin vào đồng Việt Nam bị sụt giảm vì lạm phát quá cao... Đồng tiền phải thực hiện đầy đủ các chức năng của nó: thứ nhất là thước đo giá trị, thứ hai là phương tiện thanh toán và thứ ba là phương tiện dự trữ. Nhìn cả 3 chức năng này, đồng tiền Việt Nam đều không thực hiện được chức năng của nó".
Cái gốc của việc tránh Mỹ kim hóa, vàng hóa phải là niềm tin của người dân. Nếu người dân không còn niềm tin vào đồng nội tệ, vì nó bị phá giá bởi lạm phát chẳng hạn, thì khi bị cấm xài Mỹ kim, người dân sẽ chuyển sang đồng Euro, đồng Yen của Nhật và thậm chí là Nhân dân tệ.
Không lẽ lúc đó lại cần những nghị định 96, 97, 98 để cấm mua bán các đồng Euro, Yen hay Nhân dân tệ?
Đào Tuấn
No comments:
Post a Comment