THÁI SƯ TRẦN QUANG KHẢI

Danh Nhân Nước Việt

Kính thưa quý thính giả, lịch sử Việt Nam ghi lại nhiều chiến công hiển hách của các anh hùng đời Trần, trong đó có một vị tướng tài, một nhà ngoại giao giỏi và còn là một nhà thơ. Ông đặt vận mệnh của đất nước lên trên mối bất hòa, cùng Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn dốc sức đánh đuổi quân Nguyên – Mông. Ông được xem là đệ nhất công thần thời nhà Trần.  Qua chuyên mục Danh Nhân Nước Việt tuần này, chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài “Thái sư Trần Quang Khải” của Việt Thái qua giọng đọc của Minh Nguyệt để kết thúc chương trình phát thanh tối hôm nay.

Việt Thái

16.08/2025

Nhất đại công danh thiên hạ hữu,

Lưỡng triều trung hiếu thế gian vô.

Nghĩa là:

Công danh trong thiên hạ thì có người như ông,

Lòng trung hiếu với hai triều đại thì thế gian không có.

Đó là 2 câu thơ của vua Trần Thánh Tông đề tặng Thượng tướng Trần Quang Khải, khi giao soái kỳ thống lãnh binh quyền, trước khi ra chiến trường đánh đuổi quân Nguyên – Mông.

Trần Quang Khải sinh năm 1241, là con trai thứ 3 của vua Trần Thái Tông và Hiển Từ Thuận Thiên hoàng hậu. Ông là em ruột của Trần Thánh Tông hoàng đế.

Thời niên thiếu, Trần Quang Khải được xem là người thông minh, văn võ song toàn, am hiểu nhiều ngoại ngữ và thích thơ văn. Ông là học trò của Hàn lâm Học sĩ, kiêm Quốc sử Viện Giám tu Lê Văn Hưu, một nhà sử học nổi tiếng soạn pho chính sử đầu tiên của nước Việt.

Lịch triều Hiến chương của Phan Huy Chú, phần Nhân vật chí có ghi về Trần Quang Khải như sau: “Ông nghe rộng, biết nhiều, hiểu các tiếng người nước Phiên. Mỗi khi sứ sang, ông được chọn vào thù tiếp. Ông rất chăm học, hay làm thơ”.

-Năm 1258, Trần Quang Khải lấy Phụng Dương công chúa, con gái của Trần Thủ Độ, sau khi Trần Thánh Tông lên ngôi, ông được phong tước Chiêu Minh Đại Vương.

-Năm 1261, ông được tham dự triều chính khi 20 tuổi.

-Năm 1265, được phong chức Thượng tướng, trấn thủ Nghệ An.

-Đầu năm 1271, giữ chức Thái úy, trở thành quan đại thần đầu triều, trên cả Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn.

-Năm 1282, vua Trần Nhân Tông phong ông làm Thái sư, nắm quyền nội chính. Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ 2 (năm 1285) và lần thứ 3 (năm 1288), ông là vị tướng lập nhiều công trạng trên chiến trường. Chiến công hào hùng nhất là trận đại chiến tại Chương Dương và Thăng Long, đánh tan quân Nguyên, đoạt lại kinh thành vào cuối tháng 5 năm 1285.

Sử sách ghi nhận, ông không chỉ là nhà ngoại giao tài giỏi, mà còn là nhà thơ có tiếng trong văn học sử. Thơ ông sáng tác có Lạc Đạo tập, nay đã thất truyền, chỉ còn lưu lại một số bài như: Tụng giá hoàn kinh sư, Phúc hưng viên, Lưu gia độ, Dã thự, Xuân nhật hữu cảm.

Sử gia Phan Huy Chú ghi lại: “Là một vị tướng cầm quân xông pha khắp trận mạc đánh giặc, song thơ ông lại ‘thanh thoát, tao nhã’, ‘sâu xa, lý thú’. Ấy là phong thái của các vua quan nhà Trần và của người Việt ngàn đời sau”.

Thái sư Trần Quang Khải từ trần năm 1294, hưởng dương 53 tuổi. Dân chúng thương mến gọi ông là Quốc Thúc, lập đền thờ ông ở Phương Bông thuộc thành phố Nam Định và Thái Vi ở Hoa Lư, thuộc Ninh Bình. Nhiều con đường và trường học cũng được đặt tên Trần Quang Khải.

* * *

Hơn 750 năm trước, quân dân Đại Việt đã may mắn có được các vị minh quân, văn thần, võ tướng nhà Trần, một lòng vì dân vì nước, tận tụy hy sinh để bảo vệ giang sơn, đánh bại đạo quân xâm lược hùng mạnh nhất thế giới. Trong đó phải kể đến Thượng tướng Trần Quang Khải với 2 lần chiến thắng quân Nguyên – Mông tại Chương Dương và Hàm Tử.

Ông là đệ nhất công thần thời nhà Trần, khi “hát khúc khải hoàn ca” về kinh đô, ông viết 4 câu thơ hào hùng, mãi đến nay vẫn còn in đậm dấu ấn trong tâm khảm của con dân nước Việt:

Đoạt sáo Chương Dương độ,

Cầm Hồ, Hàm Tử quan.

Thái bình, tu trí lực,

Vạn cổ thử giang san.

Dịch là:

Chương Dương cướp giáo giặc,

Hàm Tử bắt quân Hồ.

Thái bình nên gắng sức,

Non nước ấy ngàn thu.

Điều đáng nói, mặc dù thất bại qua nhiều cuộc xâm lăng, nhưng giấc mộng bá quyền xâm chiếm VN của Tàu vẫn không từ bỏ, điển hình là trận hải chiến Hoàng Sa ngày 19/1/1974. Đây là một biến cố quan trọng trong lịch sử VN thời cận đại. Biến cố này minh chứng cho thế giới biết rằng, dù bị khó khăn khi phải đương đầu với quân CS Bắc Việt, mạnh hơn nhiều lần với vũ khí và quân dụng do Liên Sô và Trung Cộng cung cấp, nhưng Hải Quân VNCH vẫn anh dũng chiến đấu, hiên ngang chấp nhận hy sinh để bảo vệ bờ cõi. Trận hải chiến ngày 19/1/1974, đã vạch trần dã tâm của Trung Cộng, lợi dụng thời cơ dùng vũ lực xâm chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.

Điều đáng buồn là thời gian này, CSVN lại đồng lòng “rước giặc vào nhà”, dâng hiến mảnh giang sơn gấm vóc, mà biết bao tướng sĩ dưới quyền Thái sư Trần Quang Khải và Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn đã hy sinh tính mạng để khẳng định nền độc lập tự chủ cho nước nhà.

Đây là niềm đau của con dân nước Việt, và cũng là nổi ô nhục ngàn đời của Hồ Chí Minh và đảng CSVN, những người tự xưng là đồ đệ trung thành của Stalin và Mao Trạch Đông, đã mang chủ thuyết ngoại lai về tàn hại đất nước.