Vào ngày 26 tháng 5 năm 2025, nhà chức trách Thái Lan đã bắt giữ ông Nguyễn Văn Ân, một nhà hoạt động tôn giáo người Việt đang sống lưu vong tại Thái Lan. Vụ bắt giữ ông Ân đánh dấu một bước leo thang đáng lo ngại trong việc thu hẹp hoạt động của những người bảo vệ nhân quyền và người tị nạn chính trị tại Đông Nam Á, đặc biệt là ở Thái Lan – quốc gia từng được xem là nơi trú ẩn tương đối an toàn cho những người chạy trốn khỏi đàn áp từ các nước láng giềng. Mời quý thính giả nghe phần bình luận của Giao Phương Trần, thành viên Ban Biên Tập đài ĐLSN với tựa đề: “Một Tiền Lệ Nguy Hiểm Cho Những Người Bảo Vệ Nhân Quyền Và Tị Nạn Chính Trị Ở Đông Nam Á” qua sự trình bày của Hướng Dương để tiếp nối chương trình phát thanh tối hôm nay.
Sự việc nhà chức trách Thái Lan bắt giữ ông Nguyễn Văn Ân, cần được cộng đồng quốc tế nhìn nhận nghiêm túc, không chỉ vì nguy cơ cá nhân ông Ân đang đối mặt, mà còn vì những tác động lâu dài đối với quyền tị nạn và các giá trị dân chủ trong khu vực.
Ông Nguyễn Văn Ân bắt đầu hoạt động xã hội từ nhiều năm trước khi phải rời bỏ quê hương. Năm 2017, ông là một trong những người tiên phong trong phong trào phản kháng ôn hòa tại giáo xứ Kẻ Gai, tỉnh Nghệ An – nơi xảy ra vụ cưỡng chế đất gây tranh cãi do nhà cầm quyền địa phương tiến hành với sự yểm trợ của lực lượng an ninh. Khi đó, ông Ân cùng với các linh mục và giáo dân đã kiên cường phản đối hành vi vi phạm nhân quyền và pháp luật của nhà cầm quyền địa phương. Phản ứng của nhà cầm quyền không phải là đối thoại, mà là đàn áp. Công an tỉnh Nghệ An sau đó đã phát lệnh truy nã ông Ân, buộc ông phải rời Việt Nam để tìm nơi tị nạn tại Thái Lan.
Tuy nhiên, Thái Lan trong những năm gần đây không còn là vùng đất an toàn cho các nhà hoạt động người Việt. Chính phủ Thái đã thắt chặt hợp tác với Hà Nội, nhân danh an ninh khu vực và lợi ích song phương. Mặc dù Thái Lan từ lâu đã tiếp nhận người tị nạn, nhưng nước này chưa từng ký Công ước năm 1951 về quy chế người tị nạn hay Nghị định thư năm 1967. Khoảng trống pháp lý này tạo điều kiện cho việc bắt hay giam giữ tùy tiện, thậm chí trục xuất người tị nạn theo yêu cầu của các chính phủ nước ngoài.
Vụ bắt giữ ông Ân cần được nhìn nhận trong bối cảnh đàn áp xuyên quốc gia – một hình thức vi phạm nhân quyền ngày càng phổ biến, trong đó các chính quyền độc tài vươn tay ra ngoài biên giới quốc gia để bịt miệng các tiếng nói bất đồng. Nhà nước Việt Nam, giống như nhiều chế độ chuyên chế khác, đang tăng cường các hoạt động giám sát, đe dọa, và cưỡng chế người bất đồng chính kiến sống lưu vong. Việc chính quyền Thái Lan bắt giữ ông Ân theo yêu cầu của phía Việt Nam là một sự vi phạm nghiêm trọng các nguyên tắc pháp quyền và công lý quốc tế.
Nếu bị trục xuất về Việt Nam, ông Nguyễn Văn Ân gần như chắc chắn sẽ phải đối mặt với bản án dài hạn dựa trên các điều luật mơ hồ và bị lạm dụng, như Điều 117 Bộ luật Hình sự Việt Nam – điều luật hình sự hóa việc “tuyên truyền chống nhà nước”. Nhiều tù nhân lương tâm, từ các nhà báo, nhà hoạt động môi trường đến các nhà lãnh đạo tôn giáo, đã bị kết án nặng nề theo điều luật này sau những phiên tòa thiếu công bằng. Trường hợp gần đây của nhà hoạt động Y Quỳnh Bdap – người bị Thái Lan trao trả và sau đó bị kết án nhiều năm tù tại Việt Nam – là một ví dụ điển hình cho hiểm họa đang chờ đợi ông Ân nếu bị đưa về nước.
Bên cạnh đó, điều kiện trong các trại giam ở Việt Nam cũng gây nhiều quan ngại. Tù nhân chính trị thường bị từ chối quyền tiếp cận luật sư và chăm sóc y tế. Có nhiều báo cáo về việc giam giữ biệt lập, ép cung, và thậm chí tra tấn. Nếu Thái Lan trao trả ông Ân về Việt Nam, hành động này sẽ vi phạm nguyên tắc “không trục xuất hoặc trả về” (non-refoulement) – một nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế nhân quyền và nhân đạo. Dù Thái Lan không là thành viên của Công ước Người tị nạn, quốc gia này vẫn bị ràng buộc bởi Công ước Chống tra tấn, trong đó nghiêm cấm việc đưa bất kỳ ai về một quốc gia nơi họ có nguy cơ bị tra tấn hoặc đối xử tàn ác.
Cộng đồng quốc tế không thể làm ngơ trước vụ việc của ông Ân. Việc bắt giữ ông là biểu hiện của một xu hướng nguy hiểm tại Đông Nam Á, nơi các chế độ độc tài gia tăng sự hợp tác để đàn áp tiếng nói bất đồng, và nơi các quốc gia từng được xem là “an toàn” như Thái Lan đang ngày càng trở nên đồng lõa.
Chính phủ Thái Lan cần trả tự do cho ông Ân và không được tiến hành trục xuất. Yêu cầu xin tị nạn của ông cần được xem xét nghiêm túc, có sự bảo vệ của UNHCR và các cơ chế pháp lý phù hợp.
Nguyễn Văn Ân không phải là trường hợp đơn lẻ. Ông là một biểu tượng cho hàng nghìn con người dũng cảm đang hy sinh tự do và an toàn cá nhân để bảo vệ công lý, đức tin và quyền con người. Việc ông bị bắt là một đòn tấn công không chỉ vào quyền tự do ngôn luận và tự do tôn giáo tại Việt Nam, mà còn là đe dọa trực tiếp tới quyền tị nạn và sự an toàn của người đấu tranh bất bạo động.
Nếu cộng đồng quốc tế không hành động ngay, các nhà hoạt động sẽ tiếp tục bị bóp nghẹt tiếng nói, bị bắt cóc, hoặc bị trả về nơi giam cầm. Đã đến lúc chúng ta cần khẳng định lại rằng: những ai tìm kiếm tự do và công lý đều xứng đáng được bảo vệ.
No comments:
Post a Comment