Sự kiện Đồng Tâm nhìn qua lăng kính pháp lý

Bình Luận

Kính thưa quý thính giả, trong một nền dân chủ Pháp Trị nghiêm minh, mọi tranh chấp giữa nhân dân và chính quyền đều được giải quyết qua một hệ thống tòa án công minh. Nhưng dưới Pháp Chế XHCN của Nguyễn Phú Trọng, thì bạo quyền chỉ cần huy động công an và sử dụng bạo lực để đàn áp nhân dân. Mời quý thính giả đài ĐLSN nghe phần Bình Luận của Trần Hạ Long với tựa đề: “Sự kiện Đồng Tâm nhìn qua lăng kính pháp lý” sẽ được Song Thập trình bày để kết thúc chương trình phát thanh tối nay.

Trần Hạ Long

Lần đầu tiên ở Việt Nam đã có sự đối đầu gay gắt giữa nhân dân và nhà cầm quyền đương thời. Máu đã đổ và mấy mạng người đã chết oan uổng vì chế độ cai trị không tìm ra một phương hướng thích đáng để giải quyết những tranh chấp đất đai tại xã Đồng Tâm thuộc địa bàn thành phố Hà Nội. Để rộng đường tìm hiểu, phân tích và đưa ra những nhận định chính xác dựa vào khung pháp lý, sau đây là tóm lược vụ việc: 

Tranh chấp đất đai tại xã Đồng Tâm đã âm ỷ bùng phát từ tháng 3, 2017. Qua nhiều lần đối đầu căng thẳng, rồi điều đình, hứa hẹn không kết quả. Bỗng vào ngày 9/1/2020, Công An-Cảnh sát (CACS) của chế độ đã thẳng tay đàn áp đưa đến kết quá là có ba công an tử vong. Phía nhân đân xã Đồng Tâm chết mất một người, cùng mốt số bị thương, nhiều người bị bắt. 

Nội vụ chỉ xoay quanh 54 hecta đất canh tác, mà trước đó nhà nước đã trưng thu từ nông dân xã Đồng Tâm để xây phi trường quân sự. Nhưng lâu rồi dự án này không thực hiện. Nội vụ sau đó chìm vào quên lãng.

Phần đất trên được chuyển trao cho một đơn vị quân đội quản lý. Đơn vị này sau đó, lại cho những hộ nông dân trong xã Đồng Tâm thuê mướn. Hằng năm, họ phải đóng tiền thuê đất, giống như nông nô phải đóng địa tô cho địa chủ thời phong kiến. 

Nhưng sự khác biệt ở đây là nông dân Đồng Tâm bị trưng thu đất do mồ hôi xương máu mình tạo nên. Rồi sau đó, lại trở thành kẻ làm thuê ở mướn trên chính mảnh đất của mình. 

Thân phận làm thuê ở mướn cũng đâu có yên. Khoảng tháng ba 2017, Công An địa phương và thành phố Hà Nội thình lình xuống cưỡng chế thu hồi đất đai, nói là sẽ trao lại cho công ty viễn thông quốc phòng Viettel. 

Nhân dân Đồng Tâm đã chống trả lại lệnh cưỡng chế vì cho đó là bất công. Nhân dân Đồng Tâm sẵn lòng nhường đất cho nhà nước vì lý do quốc phòng, nhưng không muốn trao đất ấy vào tay doanh nghiệp làm cơ sở kinh doanh. 

Vụ trưng thu đất này đã gây nên một làn sóng công phẫn từ dư luận trong và ngoài nước về cách thức sử dụng vũ lực thô bạo của nhà cầm quyền Hà Nội. Đến nỗi, chính ông Nguyễn Đức Chung, chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố Hà Nội (UBNDTPHN), đại diện phe cưỡng chế đất phải thân hành xuống xã Đồng Tâm ủy lạo, vỗ về và hứa hẹn người dân. 

Mọi việc tạm lắng trong một thời gian. Tưởng đâu đã êm xuôi. Bỗng nhiên vào dịp ngày 9/1/2020, nhà cầm quyền Hà Nội lợi dụng bóng đêm xua công an cảnh sát bao vây và tấn công vào Đồng Tâm. Người dân nơi đây chống trả quyết liệt. Kết quả phe công an cưỡng chế có ba người chết cháy, dân Đồng Tâm một chết cùng nhiều người bị bắt, rồi bị truy tố ra tòa.

Cách thức gỉai quyết vụ tranh chật đất đai trong vụ Đồng Tâm vừa qua đã nói lên xu thế sử dụng vũ lực của nhà cầm quyền, để hù dọa, trấn áp và nếu cần triệt hạ phe chống đối/nhân dân thấp cổ bé miệng. 

Họ dùng cánh tay đắc lực là Công an – Cảnh sát để thu hồi, trưng thu đất đai, ruộng vườn trong tầm nhắm mang lại lợi lộc cho phe nhóm quyền lực cai trị. 

Ở tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có các nước rất gần Việt Nam như Thái Lan, Singapore, Đài Loan…, họ đều có cơ chế giải quyết những vụ tranh tụng về quyền sở hữu đất đai tương tự như vụ Đồng Tâm theo đúng thủ tục pháp lý: 

Bên nguyên đơn muốn thu hồi đất thuê mướn, sang nhượng, họ sẽ thông báo cho bên thuê mướn ý định thu hồi đất. Nếu quá thời gian luật định, người thuê không chịu trao trả, chủ nhân hay người đại diện sẽ nhờ Tòa Án can thiệp. 

Bên nguyên đơn/ chủ đất thông thường sẽ thuê một văn phòng luật sư chuyên môn về luật bất động sản đệ đơn kiện trước Tòa Án sở tại để đòi lại đất. 

Sau đó đơn kiện sẽ được tống đạt cho bị đơn/người bị đòi đất. Họ sẽ có một thời hạn theo luật định để trả lời. 

Tòa Án căn cứ vào sự kiện, xem xét luận cứ của hai bên nguyên bị, so chiếu với luật lệ và án lệ hiện hành. Cuối cùng tòa sẽ đưa ra một bản án phân xử vụ tranh chấp. 

Hai bên nếu không đồng ý, họ đều có quyền kháng cáo lên tòa trên để yêu cầu xét xử lại. 

Thêm nữa, muốn đi xa, họ còn có quyền đưa nội vụ lên Tòa Phá Án (Luật Âu Châu), hay lên Tối Cao Pháp Viện (Luật Hoa Kỳ). 

Trải qua một chuỗi những thủ tục pháp lý, chắc chắn quyền của hai bên nguyên bị sẽ được giải quyết công bằng, minh bạch và hợp pháp. 

Trở lại vụ đuổi đất Đồng Tâm, tại sao Chủ Tịch UBNDTP Hà Nội là Nguyễn Đức Chung không tham vấn Bộ/Sở Tư Pháp, các Đoàn Luật Sư Thành Phố, các giáo sư Luật học trước khi mang Công an – Cảnh sát xuống Đồng Tâm đòi đất? Việt Nam hiện hành có các bộ Luật về bất Động sản hay không? 

Tại sao thiếu vắng tiếng nói của những giáo sư tiến sĩ trong ngành Luật học VN, những luật sư trong nước cho một giải pháp công bình theo khung pháp lý cho sự tranh chấp này? 

Đồng Tâm chỉ là một vụ tranh chấp đất đai cỏn con mà đã có bốn người vô tội mạng vong. Thêm một số bị bắt. Tang tóc đổ xuống nhân dân Đồng Tâm và gia đình mất người thân trong dịp xuân về. 

Hậu quả của việc sử dụng vũ lực thô bạo của nhà cầm quyền Hà Nội đã dấy lên làn sóng công phẫn của dư luận trong và ngoài nước. 

Một tâm trạng hoang mang đang trùm phủ khắp nơi tại VN. Người dân VN đang tự hỏi bao giờ sự kiện tương tự sẽ xảy đến cho mình? 

Phương thức giải quyết sự kiện Đồng Tâm vừa qua của nhà đương cuộc Hà Nội đã phơi bày ra nhiều sơ hở và thiếu xót trong hệ thống Tư Pháp hiện hành tại VN. 

Dù đã trải qua gần nửa thế kỷ kể từ ngày Bắc Nam thống nhất, nền Tư Pháp VN vẫn còn phôi thai, thiếu tính minh bạch. Tư duy của nhà cầm quyền và nhân dân về tính công bằng, bình đẳng còn hạn chế. Tinh thần tôn trọng nhân quyền, dân quyền và thượng tôn luật pháp chưa phổ quát. Nhà cầm quyền còn cố tình lẫn lộn giữa vi phạm dân sự và hình sự. Họ thường giải quyết những tranh chấp giữa nhà nước và nhân dân theo phương cách trấn áp, độc đoán và độc tôn. 

Nếu cứ tiếp tục hành xử theo chiều hướng này, sẽ còn nhiều vụ Đồng Tâm xảy ra trong tương lai tại VN./.