Kính thưa quý thính giả, tuy những đối thoại với quốc tế và sự
can thiệp của họ một phần nào cải tiến về tình trạng đàn áp nhân quyền
tại VN, nhưng sự tranh đấu của những thành phần đối kháng trong nước mới
là lực đẩy chính, hầu đem lại nhân quyền thực sự cho toàn dân. Mời quý
thính giả đài ĐLSN nghe phần Bình Luận của Nguyễn Tường Thụy với tựa đề: “Đối thoại nhân quyền có đem lại hiệu quả?” sẽ được Song Thập trình bày để kết thúc chương trình phát thanh tối nay.
Trước mỗi lần đối thoại, kể cả trước khi ký kết một hiệp định nào đó
có điều kiện nhân quyền, các quốc gia, tổ chức trên thường mời những
người hoạt động xã hội dân sự để tham khảo ý kiến.
Tổ chức theo dõi nhân quyền (Human Rights Watch, viết tắt: HRW)
thường khuyến nghị các quốc gia tập trung vào những lĩnh vực cần ưu tiên
như: tù nhân lương tâm; tình trạng bóp nghẹt quyền tự do ngôn luận, hội
họp, lập hội và đi lại; quyền tự do thông tin; quyền tự do tôn giáo;
nạn công an bạo hành.
Kết quả sau mỗi lần đối thoại thường là còn nhiều khác biệt và phía
đối tác lại tiếp tục bày tỏ “quan ngại”. Họ cho rằng VN rất khó thay đổi
về vấn đề nhân quyền. Vì vậy, có nước tìm cách tiếp cận khác. Chẳng hạn
Australia tài trợ cho Việt nam các dự án hướng tới các mục tiêu ngăn
chặn các vi phạm nhân quyền; giáo dục, đào tạo cán bộ chuyên môn về nhân
quyền; thúc đẩy việc tuân thủ luật pháp quốc tế trong lĩnh vực nhân
quyền; hỗ trợ VN thành lập cơ quan nhân quyền quốc gia, thúc đẩy và tăng
cường hoạt động của cơ quan phụ trách về nhân quyền. Nghĩa là họ tìm
cách tác động gián tiếp để cải thiện nhân quyền ở VN.
Nói chung, sự khác biệt trong các cuộc đối thoại nhân quyền luôn luôn
tồn tại và có một khoảng cách lớn, không có sự thay đổi đáng kể sau mỗi
lần đối thoại. Thế nhưng các cuộc đối thoại nhân quyền song phương vẫn
được tổ chức hàng năm. Điều này cho thấy các quốc gia, tổ chức rất kiên
trì trong nỗ lực cải thiện nhân quyền ở VN.
Trong đối thoại nhân quyền, những giải thích từ phía VN có làm cho
quốc tế tin không? Phải nói luôn rằng họ biết cả chứ họ không bị lừa.
Chẳng hạn, các quan chức ngoại giao khi đi thăm nhà tù đều biết, có sự
sắp xếp trước hay việc thu hồi đất làm cho đời sống nông dân tốt hơn chỉ
là bịp bợm. Hoặc việc qui kết những người hoạt động vào các tội danh
thường phạm để bắt như trốn thuế, gây rối trật tự công cộng… chỉ là sự
gán ghép. Tuy nhiên trước sự thiếu thiện chí từ phía VN, họ phải kiên
trì hoặc tìm cách tiếp cận khác.
Tình trạng vi phạm nhân quyền ở VN trong khoảng 4 năm gần đây có xu
hướng gia tăng, biểu hiện rõ nhất là số người bị bắt do thực hiện quyền
biểu đạt chính kiến và thái độ chính trị ngày càng tăng. Riêng đợt biểu
tình phản đối Dự luật Đặc khu vào tháng 6/2018 có tới ít nhất 128 người
bị kết án tù.
Tổ chức Người Bảo vệ Nhân quyền (Defend the Defenders) cho biết đến hết năm 2019, VN đang giam giữ ít nhất 239 tù nhân lương tâm trong các nhà tù hoặc các hình thức giam giữ tương tự.
Gần đây có hai sự kiện mà giới quan tâm đến nhân quyền VN ở trong
nước và quốc tế không thể ngờ tới. Ngày 21/11/2019, nhà cầm quyền bắt Tiến sĩ Phạm Chí Dũng,
Chủ tịch Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam với cáo buộc tuyên truyền chống
nhà nước. Sự kiện bắt Phạm Chí Dũng chưa kịp lắng xuống thì xảy ra vụ
tấn công cực kỳ phi pháp vào xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, Tp Hà Nội ngày
9/1/2020 với qui mô trung đoàn. Cuộc tấn công đã giết chết cụ Lê Đình
Kình và bắt đi 27 người để đưa ra tòa về các tội giết người, chống người
thi hành công vụ, tàng trữ vũ khí, làm sục sôi dư luận trong và ngoài
nước. Điều cần để ý là hai sự kiện này diễn ra ngay trước khi Nghị viện
Châu Âu bỏ phiếu thông qua Hiệp định Thương mại tự do Liên minh Châu Âu
– Việt Nam.
Đây là một sự thách thức của nhà cầm quyền VN trước những khuyến cáo của quốc tế về nhân quyền.
Trước tình hình ngày càng xấu đi về nhân quyền, có người cho rằng,
mọi nỗ lực của quốc tế là không có tác dụng, thậm chí họ bị nhà cầm
quyền VN lừa.
Thực tế cho thấy những cố gắng của các nước và tổ chức quốc tế không
phải là không có kết quả gì. Biểu hiện dễ thấy là một số tù nhân lương
tâm (TNLT) được trả tự do tuy bị trục xuất sang nước khác, gần đây là
Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, Trần Thị Nga. Tuy nhiên, việc trả tự do cho TNLT
nhưng lại trục xuất khỏi VN, nhà cầm quyền không mất gì và nhiều TNLT
không chấp nhận. Nhà cầm quyền chỉ muốn tống những người bất đồng chính
kiến đi cho rảnh.
Một số TNLT được giảm án hay ra tù trước thời hạn mà không bị trục
xuất như Nguyễn Phương Uyên, Vi Đức Hồi, Đỗ Thị Minh Hạnh… nhưng số này
cũng không nhiều.
Sau mỗi cuộc đối thoại nhân quyền, đôi khi phía đối tác cũng ghi nhận
có đôi chút cải thiện nhưng không phải là những lĩnh vực quan trọng.
Một cách ghi nhận khác về nỗ lực của quốc tế trong vấn đề nhân quyền ở
VN là, nếu không có những nỗ lực ấy thì tình trạng vi phạm nhân quyền ở
VN còn tồi tệ hơn nữa. Vì vậy, sự quan tâm của các nước, tổ chức quốc
tế đến nhân quyền ở Việt Nam luôn luôn cần thiết.
Tuy nhiên, giới hoạt động nhân quyền trong nước vẫn mong muốn hơn về
một thái độ dứt khoát kèm theo điều kiện cụ thể của quốc tế.
Nói thế không phải là ngồi trông chờ quốc tế đem nhân quyền đến. Nếu
vậy thì đã không có 239 tù nhân lương tâm đang phải thi hành án và hàng
trăm người đấu tranh khác tuy mãn hạn tù nhưng đã bỏ lại tuổi thanh xuân
của mình trong các trại giam cộng sản. Ngoài ra còn nhiều người hoạt
động khác cũng đang trong tình trạng tù nhân lương tâm dự bị.
Nguyễn Tường Thụy
No comments:
Post a Comment