Thủ lãnh Đinh Công Tráng

Danh Nhân Nước Việt

Kính thưa quý thính giả,

Khi nhắc đến phong trào “Cần Vương” của vua Hàm Nghi, trong đó có cuộc khởi nghĩa tại chiến khu Ba Đình, thì không thể không nhắc đến một vị lãnh tụ chống Pháp vào cuối thế kỷ 19, được tôn vinh là anh hùng dân tộc.

Trong chuyên mục Danh nhân nước Việt tuần này, chúng tôi gửi đến quý thính giả bài “Thủ lãnh Đinh Công Tráng” của Việt Thái qua giọng đọc của Minh Nguyệt để chấm dứt chương trình phát thanh tối hôm nay. 

Đinh Công Tráng sinh năm Nhâm Dần (1842) tại làng Tràng Xá, huyện Thanh Liêm (nay thuộc tỉnh Hà Nam). Ông là cựu Chánh Tổng tại Tràng Xá. Khi quân Pháp tiến hành việc xâm chiếm Bắc Kỳ lần thứ 2, Đinh Công Tráng tham gia chiến đấu trong đoàn quân chống Pháp của Hoàng Tá Viêm. Chính ông đã đánh bại tên Rivière, chỉ huy quân Pháp tại trận Cầu Giấy ngày 19/5/1883.

-Tháng 7 năm 1885, khi kinh thành Huế thất thủ, đại thần Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi lên chiến khu Tân Sở, phát dụ Cần Vương kêu gọi toàn dân kháng chiến.

-Tháng 2 năm 1886, Đinh Công Tráng cùng với Trần Xuân Soạn và một số nhân sĩ yêu nước chọn vùng đất thuộc 3 làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mỹ Khê lập ra chiến khu Ba Đình (vì 3 làng có 3 ngôi đình).

Vào mùa mưa, căn cứ Ba Đình giống như một hòn đảo nổi lên giữa cánh đồng nước mênh mông. Bao quanh căn cứ là lũy tre dầy đặc và hệ thống hào rộng, nên quân Pháp khó phát giác những hoạt động của nghĩa quân bên trong. Ngoài ra, nơi này còn có một tường thành bằng đất cao 3 thước, rộng từ 8 đến 10 thước, bên trên nghĩa quân có thể đi lại.

Từ căn cứ, nghĩa quân có thể đi các nơi để kiểm soát các tuyến giao thông quan trọng trong vùng, là điểm xuất phát trong việc phục kích các đoàn xe tiếp tế của quân Pháp trên con đường Nam - Bắc. Vì vậy Pháp quyết định đánh dẹp.

-Cuối năm 1886, Pháp dẫn 500 quân, có đại bác yểm trợ, chia làm 2 mũi dùi tấn công chiến lũy Ba Đình, nhưng bị nghĩa quân đẩy lui. Sau thất bại này, Pháp chuyển sang chiến thuật bao vây.

-Tháng 1 năm 1887, Pháp cử Đại tá Brissaud sang VN chỉ huy đánh phá Ba Đình.

-Ngày 6/1/1887,  Brissaud huy động 2500 quân chia làm 3 cánh, cùng với pháo binh yểm trợ đánh vào căn cứ. Nghĩa quân chiến đấu quyết liệt, các mũi tấn công đợt đầu của quân Pháp bị chận đứng. Nhưng trước vũ khí tối tân và số lượng quân Pháp đông gấp bội, nghĩa quân bị bao vây và cô lập. Đinh Công Tráng cùng các thủ lãnh khác phá vòng vây, rút về căn cứ Mã Cao trong đêm 20/1/1887.

Quyết không thể để chiến lũy Ba Đình gây cản trở việc thôn tính, Bộ tư lệnh quân Pháp quyết định tăng cường đại bác, chiến hạm và bộ binh với quân số hơn 3500 người, dưới sự chỉ huy của Brissaud công phá Ba Đình. Lần này, Brissaud cho phun xăng dầu, đốt cháy các lũy tre làng và cho pháo binh nã trọng pháo suốt ngày đêm, biến chiến lũy Ba Đình thành một biển lửa.

-Rạng sáng ngày 21/1/1887, căn cứ Ba Đình thất thủ, một số nghĩa quân rút lên miền tây Thanh Hóa, sáp nhập với quân của Cầm Bá Thước. Một số khác theo Đinh Công Tráng rút về Nghệ An.

Về đến Nghệ An, Thủ lãnh Đinh Công Tráng dự định gây lại phong trào kháng chiến, nhưng ngày 5/10/1887, ông bị trúng đạn, hy sinh trong trận chiến tại làng Trung Yên.

* * *

Tướng Pháp tên là Mason đã nhận định về Thủ lãnh Đinh Công Tráng như sau: "Ông là người trọng kỷ luật, cương trực, thường nghiêm trị những thủ hạ quấy nhiễu dân, có chí nhẫn nại, biết mình, biết người, không bao giờ hành binh cẩu thả, giỏi lập trận thế”.

Sử Việt ghi lại các cuộc khởi nghĩa kể từ khi quân Pháp nổ súng xâm lăng nước Việt, đặc biệt là sau khi vua Hàm Nghi phát hịch Cần Vương kêu gọi toàn quốc kháng chiến. Thủ lãnh Đinh Công Tráng và nghĩa quân Ba Đình là những người đã gây nhiều tổn thất cho quân Pháp.

Mặc dù anh dũng nhưng vẫn thất bại trước quân số và vũ khí tối tân của Pháp. Thế nhưng, Thủ lãnh Đinh Công Tráng đã góp phần giữ vững ngọn lửa đấu tranh của dân tộc trong giai đoạn bị Pháp đô hộ. Nếu không có sự hy sinh của nghĩa quân Cần Vương, thì sẽ không có ngọn lửa yêu nước về sau trong thời gian kháng chiến chống Pháp từ năm 1945 đến 1954.

Nhưng điều đáng khâm phục hơn, là nghĩa quân Ba Đình đã hoàn toàn dựa vào sức dân, vào lòng yêu nước, chứ không cần vay mượn một chủ thuyết hoặc vũ khí từ nước ngoài, mà các tiết lộ gần đây của thế giới cho thấy, đảng CSVN cướp được chính quyền là nhờ sự yểm trợ về súng đạn và nhân lực của Tàu Cộng do Mao Trạch Đông lãnh đạo.

Chính vì thế, cho dù đảng CSVN đã cố bôi xóa lịch sử suốt 75 năm qua, nhưng sự thật đã cho thấy, các thế hệ sinh ra trong giai đoạn thực dân Pháp đô hộ, đã không tiếc máu xương vùng lên cứu nguy Tổ Quốc.

Những người như Đinh Công Tráng đã đổ máu xương của mình trong mục tiêu giành lại nền độc lập cho nước nhà. Ông xứng đáng được thế hệ con cháu vinh danh và nghiêng mình cảm phục vì sự hy sinh to lớn.

Nhưng điều đau đớn nhất, là thế hệ Đinh Công Tráng không ngờ được rằng, con cháu của họ đánh bại thực dân Pháp, nhưng lại dâng hiến mảnh giang sơn cho kẻ thù phương Bắc dưới chiêu bài "16 chữ vàng và 4 tốt"!