Anh hùng Lê Lai

Thứ Hai, ngày 23.09.2013    

Kính thưa quý thính giả,

Hôm nay Thứ Tư, ngày 25 tháng 9 năm 2013, nhằm ngày 21 tháng 8 năm Quý Tỵ là ngày lễ tưởng niệm công lao của Đức Trung Liệt Hầu Lê Lai đã hy sinh thân mình để cứu Đức Lê Lợi thoát khỏi vòng vây của giặc Minh xâm lược vào thời điểm 595 năm về trước.

Chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài viết "Anh hùng Lê Lai" của Việt Thái qua giọng đọc của Tam Thanh để tưởng nhớ đến công đức của ngài trong cuộc chiến chống ngoại xâm, dựng lại ngọn cờ tự chủ cho dân tộc.

*****

Tiếc thương một đấng trung thần,

Tận trung báo quốc, bao lần dọc ngang.

Giữ gìn bờ cõi giang san,

Liều thân cứu chúa sử vàng ghi danh.

Đức Lê Lai là một tướng lãnh của đoàn quân khởi nghĩa Lam Sơn và là người đã hy sinh thân mình cứu chủ tướng Lê Lợi thoát khỏi vòng vây của quân Minh.

Năm 1416, Ngài cùng đức Lê Lợi và 16 tướng lãnh kết nghĩa anh em, thề sống chết có nhau tại Hội thề Lũng Nhai. Đây là buổi lễ phất cờ khởi nghĩa Lam Sơn, nội dung kêu gọi con dân Việt đồng tâm hiệp lực đứng lên đánh đuổi quân Minh xâm lược để cứu nguy Tổ quốc.

Sáng ngày 1 tháng 2 năm 1416 trên thao trường Lũng Nhai, cờ xí rợp trời, bàn thờ Thiên Địa được thiết lập trang nghiêm trên đàn Xã Tắc. Bốn ngàn quân sĩ sắp theo đội hình trước lễ đài, các vị bô lão và trai gái trong vùng Lam Sơn tề tựu bao bọc chung quanh thao trường.

Đức Lê Lợi cùng 17 nghĩa sĩ bước lên đàn Xã tắc thắp hương, vái tứ phương và đọc lời khấn nguyện:

"Chúng tôi, 18 người có tên Lê Lai, Lê Ngân, Lê Liễu, Lê Hiếu, Lê Lý, Lê Văn An, Lê Văn Linh, Nguyễn Thận, Trình Khả, Trương Lôi, Lưu Trung, Bùi Quốc Hưng, Võ Uy, Nguyễn Trãi, Lưu Nhân Chú, Trịnh Võ, Trương Chiến và Lê Lợi, thay mặt cho bốn ngàn tráng sĩ tụ nghĩa tại Lam Sơn. Xin Hoàng Thiên, Hậu Thổ minh chứng cho chúng tôi, tuy không cùng họ hàng thân thích nhưng kết nghĩa thề cùng sống chết, một lòng quyết chiến, đánh đuổi giặc Minh và giữ yên bờ cõi cho toàn dân Việt được an hưởng thái bình. Chúng tôi sẽ không bao giờ dám quên lời thệ ước này. Lòng thành khấn thệ, cúi xin chứng giám".

Đức Lê Lợi vừa dứt lời, hàng ngàn nghĩa sĩ đồng loạt hô "xin thề" vang rền như tiếng sấm. Sử sách gọi lần tụ nghĩa tại vùng đất Lam Sơn này là Hội Thề Lũng Nhai.

Khi đức Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa, đức Lê Lai trở thành một cận tướng, cùng xông pha nhiều trận hiểm nguy.

Theo Đại Việt Thông Sử, vào ngày 29 tháng 4 năm 1418, đức Lê Lợi thất trận ở Mường Một, chạy thoát về Trịnh Cao, quân Minh đuổi theo vây chặt các lối ra vào, đức Lê Lai tình nguyện đổi chiến bào xung trận giết giặc, nhưng vì kiệt sức nên bị quân Minh bắt và đem ra hành hình. Nhờ vậy, đức Lê Lợi cùng các tướng sĩ an toàn thoát khỏi vòng vây.

Cảm động lòng trung nghĩa của Lê Lai, đức Lê Lợi sai người trở lại tìm thi hài Ngài mang về an táng ở Lam Sơn.

Năm 1428, khi đức Lê Lợi lên ngôi, lấy danh hiệu là Lê Thái Tổ, đức Lê Lai được truy tặng là "Sùng Trung Đồng Đức, Hiệp Mưu Bảo Chính Lũng Nhai Công Thần".

Các đời vua sau tiếp tục phong tặng cho đức Lê Lai. Danh hiệu cao nhất vào năm 1484, vua Lê Thánh Tông truy phong cho Ngài là Trung Túc Vương.

Vua Lê Thái Tổ mất ngày 22 tháng 8 âm lịch năm 1433. Trước khi nhắm mắt, Ngài dặn lại đời sau, phải làm giỗ Lê Lai trước giỗ Lê Lợi một ngày, tức là ngày 21 tháng 8. Nên về sau có câu: Hai mươi mốt Lê Lai, Hai mươi hai Lê Lợi".

Cả gia đình của đức Lê Lai đều vị quốc vong thân:

* Anh là Lê Lạn tử trận khi tham gia đánh ải Khả Lưu năm 1425.

* Ba người con là Lê Lư, Lê Lộ, Lê Lâm.

-Lê Lư tử trận khi vây thành Nghệ An năm 1425.

-Lê Lộ có công đánh bại các tướng nhà Minh là Trần Trí và Phương Chính. Sau đó bị tử trận vào tháng 10 năm 1424.

-Năm 1430, Lê Lâm bị tử trận khi xung phong đi đánh Ai Lao.

Vì vậy, không những chỉ có đức Lê Lai là anh hùng, mà những người con của Ngài cũng đều là anh hùng của dân tộc.

Xin nghiêng mình, dâng 3 nén hương để tưởng nhớ đến công đức cao dầy của đức Trung Liệt Hầu Lê Lai cùng con cháu của Ngài, những anh hùng đã đổ xương máu để bảo vệ đất nước thoát khỏi gông cùm nô lệ của giặc ngoại xâm phương Bắc./.

Bài đã đi năm ngoái:

Thứ Bảy ngày 06.10.2012

Kính thưa quý thính giả, hôm nay là ngày 21 tháng 8 năm Nhâm Thìn, chúng ta lại một lần nữa tưởng nhớ đến vị anh hùng dân tộc Lê Lai, người đã hy sinh để chủ tướng Lê Lợi thoát được vòng vây của quân Minh, hoàn thành sự nghiệp 10 năm kháng chiến giành lại độc lập tự do cho dân tộc. Để ghi nhớ công lao này, Đức Bình Định Vương Lê Lợi đã căn dặn mọi người sau khi ngài mất đi, mỗi khi làm giỗ thì trước đó một ngày nhất định phải là giỗ của Lê Lai. Do đó, trong nhân gian mới có câu: "Hăm mốt Lê Lai, Hăm hai Lê Lợi" là vì vậy. Mời quý thính giả theo dõi bài tưởng niệm danh tướng Lê Lai do Hải Nguyên trình bày để kết thúc chương trình phát thanh tối hôm nay.

Tiếc thương một đấng trung thần,

Tận trung báo quốc, bao lần dọc ngang.

Giữ gìn bờ cõi giang san,

Liều thân cứu chúa sử vàng ghi danh.

Đức Lê Lai là một tướng lãnh của đoàn quân khởi nghĩa Lam Sơn và là người đã hy sinh thân mình cứu chủ tướng Lê Lợi thoát khỏi vòng vây của quân Minh.

Năm 1416, ông cùng đức Lê Lợi và 18 tướng lãnh kết nghĩa anh em, thề sống chết có nhau tại Hội thề Lũng Nhai. Đây là buổi lễ phất cờ khởi nghĩa Lam Sơn, có nội dung kêu gọi con dân Việt đồng lòng đứng lên đánh đuổi quân Minh xâm lược để cứu nguy tổ quốc.

Hội thề Lũng Nhai

Sáng ngày 1 tháng 2 năm 1416 trên thao trường Lũng Nhai, cờ xí rợp trời, bàn thờ Thiên Địa được thiết lập trang nghiêm trên đàn Xã Tắc. Bốn ngàn quân sĩ sắp theo đội hình trước lễ đài, các vị bô lão và trai gái trong vùng Lam Sơn tề tựu bao bọc chung quanh thao trường.

Đức Lê Lợi cùng 17 nghĩa sĩ bước lên đàn Xã tắc thắp hương, vái tứ phương và đọc lời khấn nguyện:

"Chúng tôi, 18 người có tên Lê Lai, Lê Ngân, Lê Liễu, Lê Hiếu, Lê Lý, Lê Văn An, Lê Văn Linh, Nguyễn Thận, Trình Khả, Trương Lôi, Lưu Trung, Bùi Quốc Hưng, Võ Uy, Nguyễn Trãi, Lưu Nhân Chú, Trịnh Võ, Trương Chiến và Lê Lợi, thay mặt cho bốn ngàn tráng sĩ tụ nghĩa tại Lam Sơn. Xin Hoàng Thiên, Hậu Thổ chứng minh cho chúng tôi, tuy không cùng họ hàng thân thích nhưng kết nghĩa thề cùng sống chết, một lòng quyết chiến, đánh đuổi giặc Minh và giữ yên bờ cõi cho dân Việt được an hưởng thái bình. Chúng tôi sẽ không bao giờ dám quên lời thệ ước này. Lòng thành khấn thệ, cúi xin chứng giám".

Đức Lê Lợi vừa dứt lời, cả ngàn nghĩa sĩ đồng loạt hô "xin thề" vang lên như tiếng sấm. Sử sách gọi lần tụ nghĩa tại vùng đất Lam Sơn này là Hội Thề Lũng Nhai.

Cứu chúa

Khi đức Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa, đức Lê Lai trở thành một cận tướng, xông pha nhiều trận hiểm nguy. Lúc bấy giờ quân Lam Sơn thiếu lương thực, thường bị quân Minh vây hãm. Theo sách Đại Việt Thông Sử, vào ngày 29 tháng 4 năm 1418, đức Lê Lợi thất trận ở Mường Một, chạy thoát về Trịnh Cao, quân Minh đuổi theo vây chặt các lối ra vào hiểm yếu, đức Lê Lai tình nguyện đổi áo bào, xung trận giết giặc nhưng vì kiệt sức nên bị quân Minh bắt và đem ra hành hình. Nhờ vậy, đức Lê Lợi cùng các cận tướng an toàn thoát vòng vây. Hôm ấy là ngày 29 tháng 4 âm lịch.

Cảm động lòng trung nghĩa của Lê Lai, Lê Lợi sai người trở lại tìm thi hài ông, mang về an táng ở Lam Sơn.

Phong tặng

Năm 1428, khi đức Lê Lợi lên ngôi, đức Lê Lai được truy tặng là "Sùng trung Đồng đức Hiệp mưu Bảo chính Lũng Nhai công thần". Các đời vua sau tiếp tục phong tặng cho đức Lê Lai, cao nhất là năm 1484, vua Lê Thánh Tông phong ông làm Trung Túc Vương.

Vua Lê Thái Tổ mất ngày 22 tháng 8 âm lịch năm 1433. Trước khi nhắm mắt, ngài có dặn lại đời sau phải làm giỗ Lê Lai trước một ngày, tức là ngày 21 tháng 8. Từ đó dân gian truyền lại câu: "Hăm mốt Lê Lai, hăm hai Lê Lợi".

Tận trung báo quốc

Cả gia đình của đức Lê Lai đều vị quốc vong thân.

-Anh là Lê Lạn tử trận khi tham gia đánh ải Khả Lưu năm 1425.

Đức Lê Lai có 3 người con là Lê Lư, Lê Lộ, Lê Lâm.

-Lê Lư tử trận khi vây thành Nghệ An năm 1425.

-Lê Lộ có công đánh bại các tướng Minh là Trần Trí và Phương Chính, bị tử trận tháng 10 năm 1424.

-Lê Lâm, sau khi khởi nghĩa thành công. Năm 1430, Lê Lâm xung phong đi đánh Ai Lao, tử trận vì đuổi theo giặc bị trúng chông độc.

Vì vậy, không những chỉ có đức Lê Lai là anh hùng mà tất cả con cháu của ngài cũng đều là anh hùng của dân tộc Việt.

Xin nghiêng mình, dâng nén hương lòng để tưởng nhớ đến công đức cao dầy của đức Trung Liệt Hầu Lê Lai cùng con cháu và thế hệ của ngài. Chư liệt vị là những người anh hùng đã đổ xương máu để gìn giữ cho đất nước Việt Nam thoát khỏi gông cùm nô lệ của giặc ngoại xâm!

Việt Thái