Trong một kịch bản giả định, khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa phát động một cuộc tấn công quân sự nhằm vào Đài Loan, thế giới chắc chắn sẽ bước vào một giai đoạn bất ổn. Đây không chỉ là vấn đề của khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, mà là một phép thử sống còn đối với vai trò lãnh đạo toàn cầu của Hoa Kỳ, các giá trị dân chủ, và trật tự quốc tế hậu Thế Chiến Thứ II. Mời quý thính giả nghe phần bình luận của tác giả Giao Phương Trần, thành viên Ban Biên Tập đài ĐLSN với tựa đề: “Kịch Bản: Hoa Kỳ Có Can Thiệp Nếu Trung Quốc Tấn Công Đài Loan Hay Không?” qua sự trình bày của Vân Khanh để tiếp nối chương trình phát thanh tối hôm nay.
Giao Phương Trần
Để trả lời câu hỏi: “Hoa Kỳ Có Can Thiệp Nếu Trung Cộng Tấn Công Đài Loan Hay Không?”, thật không hề đơn giản, mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố.
Từ năm 1979, sau khi Hoa Kỳ thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với Trung Cộng và công nhận chính sách “Một Trung Hoa”, Hoa Kỳ đã duy trì một chính sách có tên là “mơ hồ chiến lược” (strategic ambiguity). Theo đó, Hoa Kỳ không cam kết rõ ràng rằng họ sẽ bảo vệ Đài Loan nếu bị tấn công, nhưng cũng không phủ nhận khả năng đó. Mục đích của chiến lược này là ngăn Trung Cộng sử dụng vũ lực và tránh để Đài Loan đơn phương tuyên bố độc lập, từ đó giữ nguyên trạng ổn định khu vực.
Tuy nhiên, dưới thời Tổng thống Joe Biden, sự “mơ hồ” này có dấu hiệu suy yếu. Trong nhiều phát biểu công khai, ông Biden đã khẳng định rằng Mỹ sẽ bảo vệ Đài Loan nếu Trung Cộng tấn công.
Hoa Kỳ có nhiều lý do quan trọng cả về chiến lược, kinh tế lẫn giá trị và sự sẵn sàng của đồng minh để can thiệp nếu Đài Loan bị tấn công.
Về chiến lược, Đài Loan nằm ở trung tâm chuỗi đảo thứ nhất (First Island Chain), đóng vai trò then chốt trong chiến lược ngăn chặn sự bành trướng quân sự của Trung Cộng ra Thái Bình Dương. Nếu Đài Loan rơi vào tay Bắc Kinh, năng lực kiểm soát biển của Hoa Kỳ sẽ bị suy giảm nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến Nhật Bản, Philippines và các đồng minh khác.
Về kinh tế, Đài Loan là trung tâm sản xuất chip bán dẫn hàng đầu thế giới. Chỉ riêng công ty TSMC đã chiếm hơn 60% thị phần chip tiên tiến toàn cầu. Nếu Trung Cộng kiểm soát nguồn cung này, họ sẽ nắm trong tay lợi thế chiến lược trong các ngành công nghệ toàn cầu — điều mà Hoa Kỳ không thể chấp nhận.
Về giá trị, Đài Loan là một nền dân chủ tự do điển hình trong khu vực Châu Á, đối lập hoàn toàn với mô hình độc đoán của Trung Cộng. Bảo vệ Đài Loan không chỉ là bảo vệ một đối tác chiến lược, mà còn là tuyên ngôn cho sự ủng hộ đối với dân chủ và quyền tự quyết trong bối cảnh nhiều chế độ độc tài đang gia tăng ảnh hưởng.
Việc Hoa Kỳ có can thiệp hay không cũng phụ thuộc vào khả năng quân sự thực tế và sự sẵn sàng của các đồng minh. Hiện nay, Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Hoa Kỳ duy trì một mạng lưới căn cứ và lực lượng mạnh mẽ tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Guam, Philippines và Australia. Tuy nhiên, việc bảo vệ Đài Loan trong trường hợp bị tấn công toàn diện sẽ là một cuộc chiến phức tạp và chưa từng có tiền lệ — với sự kết hợp giữa tấn công đổ bộ, hỏa tiễn, không gian mạng và chiến tranh thông tin.
Trong khi đó, các đồng minh như Nhật Bản và Australia đã bắt đầu phát tín hiệu sẵn sàng tham gia hỗ trợ nếu Đài Loan bị tấn công. Các quốc gia Châu Âu tuy ít khả năng tham chiến trực tiếp, nhưng có thể cung cấp hỗ trợ hậu cần, trừng phạt kinh tế và hỗ trợ ngoại giao.
Nếu Hoa Kỳ can thiệp, rủi ro lớn nhất chính là chiến tranh toàn diện giữa hai cường quốc hạt nhân. Dù cả Hoa Kỳ và Trung Cộng đều không muốn chiến tranh leo thang thành xung đột hạt nhân, nhưng trong thực tế, kiểm soát leo thang trong bối cảnh chiến tranh hiện đại là điều vô cùng khó khăn.
Một trong những nguy cơ lớn là tính toán sai lầm — khi một bên đánh giá thấp quyết tâm của đối phương. Do đó, các kênh ngoại giao kín, đường dây nóng và cam kết không vượt qua “lằn ranh đỏ” sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì kiểm soát và tránh thảm họa.
Các khảo sát gần đây cho thấy phần lớn dân Mỹ ủng hộ việc bảo vệ Đài Loan, đặc biệt trong giới trẻ và cử tri độc lập. Tuy nhiên, sau nhiều cuộc chiến kéo dài ở Trung Đông và sự rút lui vội vàng khỏi Afghanistan, dân Mỹ cũng ngày càng thận trọng với các cam kết quân sự ở nước ngoài.
Kịch bản Hoa Kỳ không can thiệp cũng mang đến những hệ lụy nghiêm trọng. Đầu tiên, uy tín của Hoa Kỳ với các đồng minh sẽ sụp đổ, kéo theo hệ quả dây chuyền ở Châu Á, Châu Âu và toàn cầu. Nhật Bản, Hàn Quốc hay Philippines có thể bắt đầu xem xét lại cam kết an ninh với Hoa Kỳ, trong khi các quốc gia như Nga, Iran và Triều Tiên có thể cảm thấy được khuyến khích để đẩy mạnh các hành động gây hấn trong khu vực của mình.
Có thể khẳng định kịch bản Hoa Kỳ sẽ can thiệp nếu Trung Cộng tấn công Đài Loan là rất cao, không chỉ vì lợi ích chiến lược mà còn vì uy tín và giá trị mà Hoa Kỳ theo đuổi. Tuy nhiên, đây sẽ là một can thiệp đầy rủi ro, với chi phí lớn về người, của và ảnh hưởng toàn cầu.
No comments:
Post a Comment