Việc cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bị bắt giữ tại Manila theo lệnh của Tòa Án Hình Sự Quốc Tế (ICC) là một sự kiện có ý nghĩa lớn trong lĩnh vực luật pháp quốc tế và quyền con người. Sự kiện này đặt ra những vấn nạn quan trọng liên quan đến công lý quốc tế, chủ quyền quốc gia và trách nhiệm của các nhà lãnh đạo đối với các tội ác nghiêm trọng.
Mời quý thính giả nghe phần bình luận của tác giả Giao Phương Trần, thành viên Ban Biên Tập đài ĐLSN với tựa đề: “Xung Quanh Việc Cựu Tổng Thống Philippines Bị Bắt Giữ Tại Manila Theo Lệnh Của Tòa Hình Sự Quốc Tế”qua sự trình bày của Bảo Trân để kết thúc chương trình phát thanh tối hôm nay.
Giao Phương Trần
Vào ngày 11 tháng 3 năm 2025, cựu Tổng thống Rodrigo Duterte bị bắt giữ tại Sân bay Quốc tế Ninoy Aquino khi ông trở về từ Hongkong. Việc bắt giữ này được thực hiện dựa trên lệnh truy nã của ICC, cáo buộc ông phạm tội ác chống lại loài người do chiến dịch trấn áp tội phạm ma túy từ năm 2016 đến 2022, trong đó hàng nghìn người bị giết trong các vụ hành quyết ngoài pháp luật. Sau khi bị bắt, ông Duterte đã được chuyển đến The Hague để đối mặt với các cáo buộc trước ICC.
ICC được thành lập theo Quy chế Rome năm 2002 với nhiệm vụ truy tố các cá nhân về tội diệt chủng, tội ác chống lại loài người, tội ác chiến tranh và tội xâm lược. Philippines đã phê chuẩn Quy chế Rome vào năm 2011, nghĩa là nước này chấp nhận thẩm quyền của ICC đối với các tội phạm xảy ra trên lãnh thổ của mình hoặc do công dân của mình thực hiện.
Mặc dù chính quyền của ông Duterte đã rút Philippines khỏi ICC vào năm 2019, nhưng tòa án vẫn giữ thẩm quyền đối với các tội ác xảy ra trong khoảng thời gian từ tháng 11 năm 2011 đến tháng 3 năm 2019 – khi Philippines vẫn còn là thành viên của ICC. Điều này có nghĩa là dù quốc gia đã rời khỏi ICC, các cuộc điều tra và truy tố đối với những hành vi phạm tội diễn ra trước thời điểm rút lui vẫn hợp pháp theo luật quốc tế.
Một câu hỏi quan trọng trong sự kiện này là liệu một cựu nguyên thủ quốc gia có được hưởng quyền miễn trừ trước các tòa án quốc tế hay không?
Điều 27 của Quy chế Rome khẳng định rằng chức vụ chính thức, bao gồm cả nguyên thủ quốc gia, không phải là lý do để miễn trách nhiệm hình sự. Nguyên tắc này đã được áp dụng trong các trường hợp trước đây, chẳng hạn như lệnh truy nã đối với Tổng thống Sudan Omar al-Bashir. Việc bắt giữ Duterte càng củng cố tiền lệ rằng ngay cả các nhà lãnh đạo cấp cao cũng có thể bị truy tố nếu bị cáo buộc phạm tội ác nghiêm trọng.
Việc bắt giữ Duterte phản ánh mối quan hệ phức tạp giữa chủ quyền quốc gia và nghĩa vụ quốc tế. ICC không có lực lượng thực thi pháp luật riêng, vì vậy việc thi hành các lệnh truy nã của tòa án này phụ thuộc vào sự hợp tác của các quốc gia thành viên. Trong trường hợp này, quyết định của chính phủ Philippines trong việc bắt giữ và chuyển giao Duterte thể hiện cam kết tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý quốc tế, bất chấp những hệ lụy chính trị trong nước.
Việc Philippines hợp tác với ICC có thể đặt ra một tiền lệ quan trọng trong việc tăng cường trách nhiệm giải trình của các lãnh đạo thế giới trước pháp luật quốc tế. Điều này củng cố nguyên tắc rằng không ai đứng trên pháp luật, ngay cả những người từng nắm giữ quyền lực cao nhất. Nó cũng góp phần nâng cao uy tín của ICC, vốn đã từng bị chỉ trích về tính hiệu quả và sự thiên vị trong việc truy tố.
Thành công của ICC trong việc bắt giữ và truy tố Duterte có thể củng cố vai trò của tòa án này như một cơ quan trung tâm trong hệ thống công lý hình sự quốc tế. Đồng thời, điều này cũng gửi đi một thông điệp mạnh mẽ rằng các nhà lãnh đạo trên thế giới không thể vi phạm nhân quyền một cách vô tội vạ mà không bị trừng phạt.
Vụ bắt giữ Duterte đã gây ra những phản ứng trái chiều cả trong nước và quốc tế. Các tổ chức nhân quyền và gia đình nạn nhân của cuộc chiến chống ma túy bày tỏ sự hoan nghênh, coi đây là một bước tiến quan trọng hướng tới công lý. Ngược lại, những người ủng hộ Duterte, bao gồm cả con gái ông - Phó Tổng thống Sara Duterte, đã lên án vụ bắt giữ, cho rằng đây là một động thái có động cơ chính trị và vi phạm chủ quyền của Philippines.
Những phản ứng trái ngược này cho thấy sự phức tạp trong việc cân bằng giữa nghĩa vụ pháp lý quốc tế và bối cảnh chính trị nội bộ. Việc Duterte bị bắt có thể làm gia tăng căng thẳng chính trị trong nước, đặc biệt nếu những người ủng hộ ông tổ chức các cuộc biểu tình phản đối ICC.
Mặc dù việc bắt giữ Duterte là một cột mốc quan trọng trong công lý quốc tế, nhưng vẫn còn nhiều thách thức phía trước. Một trong những nhiệm vụ quan trọng là bảo đảmphải có một phiên tòa công bằng và diễn ra nhanh chóng để duy trì tính hợp pháp của ICC.
Khi phiên tòa diễn ra, cộng đồng quốc tế sẽ theo dõi chặt chẽ để xem liệu ICC có thể duy trì sự công bằng và tính độc lập của mình hay không? Kết quả của vụ xét xử Duterte sẽ có tác động lâu dài đối với nền công lý hình sự quốc tế, cũng như cách thế giới đối phó với các lãnh đạo bị cáo buộc vi phạm nhân quyền trong tương lai.
No comments:
Post a Comment