Tổng trấn Mạc Cửu

Danh Nhân Nước Việt

Sử Việt ghi nhận một thương gia tham gia phong trào "phản Thanh phục Minh" bên Trung Hoa thất bại, chạy xuống vùng đất phía Nam. Về sau, nhờ có công khai khẩn vùng đất này nên ông được vua Minh Mạng xem như một công thần, truy phong là Trung Đẳng Thần.

Trong tiết mục “Danh nhân nước Việt” tuần này, chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài “Tổng trấn Mạc Cửu” của Việt Thái qua giọng đọc của Minh Nguyệt để chấm dứt chương trình phát thanh tối hôm nay.

Chẳng đội trời Thanh Mãn,

Lần qua đất Việt bang.

Triều đình riêng một góc,

Trung hiếu vẹn đôi đường.

Trúc thành xây vũ lược,

Anh Các cao văn chương.

Tuy chưa là cô quả,

Mà cũng đã bá vương.

Bắc phương khi vỡ lở,

Nam Hải lúc kinh hoàng.

Giang hồ giữa lang miếu,

Hàn mạc trong chiến trường.

Đất trời đương gió bụi,

Sự nghiệp đã tang thương.

Đó là bài thơ “Ngũ Ngôn” của Thi sĩ Đông Hồ cảm tác về họ Mạc ở Hà Tiên.

Mạc Cửu người gốc xã Lê Quách, huyện Hải Khang, phủ Lôi Châu, tỉnh Quảng Đông. Khi nhà Minh bị nhà Thanh xâm chiếm, Mạc Cửu không phục nên tham gia vào hàng ngũ “Phản Thanh Phục Minh” chống đối triều đình. Bị quân Thanh truy đuổi, Mạc Cửu dẫn gia quyến cùng khoảng 400 tùy tùng lên thuyền rời Phúc Kiến xuống phương Nam lánh nạn. Đoàn thuyền của Mạc Cửu đổ bộ lên một vùng đất hoang của Chân Lạp trong vịnh Thái Lan.

Năm 1680, được vua Chân Lạp cho phép, Mạc Cửu đến khai khẩn vùng đất Hà Tiên, ông đã lập ấp rải rác từ Vũng Thơm, Trủng Kè, Cần Vọt đến Rạch Giá, Cà Mau. Hà Tiên sau đó trở thành một thương cảng. Sau đó ông khai khẩn các vùng đất ở Giang Thành, sông Cái Lớn, sông Gành Hào, sông Ông Đốc.

Năm 1708, Mạc Cửu liên lạc được với Chúa Nguyễn Phúc Chu. Đến năm 1714, nhận rõ thế lực của Chúa Nguyễn ngày càng mạnh trong khi nước Chân Lạp suy yếu, Mạc Cửu dâng vùng đất Hà Tiên cho Chúa Nguyễn và được phong làm Tổng trấn Hà Tiên. Kể từ đó, vùng Hà Tiên chính thức trở thành lãnh thổ của nước Việt, một vùng đất biển hoang sơ trở thành phố thị và là một thương cảng lớn nhất ở xứ Đàng Trong, in đậm dấu chân trong hành trình Nam Tiến của dân tộc Việt.

Hà Tiên ngày xưa bao gồm từ tỉnh Kampong Som trải dài xuống đến Rạch Giá, Long Xuyên, ven biển kéo dài từ Lũng Kỳ đến Cà Mau. Trấn Hà Tiên được chia thành 2 vùng: Từ Rạch Giá, Long Xuyên đến Bạc Liêu và từ phía Nam con sông Hậu có đồng bằng lớn, phía bờ biển từ Phú Quốc đến mũi Cà Mau là nơi có nhiều hải sản và là vị trí giao thương với các nước xung quanh, nên Hà Tiên được xem là vùng đất trù phú nhất vịnh Thái Lan.
Năm 1735, Tổng trấn Mạc Cửu mất, con là Mạc Thiên Tứ được nhà Nguyễn cho kế nghiệp. Năm 1739, Mạc Thiên Tứ lập thêm 4 huyện: Long Xuyên, Kiên Giang, Trấn Giang và Trấn Di.

Năm 1755, hoàng tử Chân Lạp là Nặc Ông Nguyên nhờ Mạc Thiên Tứ dâng cho chúa Nguyễn lãnh thổ 2 phủ Cần Thơ và Long Xuyên để được quân Việt ủng hộ đưa về Nam Vang làm vua.

Năm 1758, chúa Nguyễn đưa Nặc Ông Tôn lên làm vua Chân Lạp, nước Việt được tặng thêm Châu Đốc và Sa Đéc. Nặc Ông Tôn tặng riêng cho Mạc Thiên Tứ lãnh thổ 5 phủ miền Đông Nam Chân Lạp. Mạc Thiên Tứ liền dâng hết toàn bộ vùng biển ven đảo Phú Quốc cho Võ vương Nguyễn Phúc Khoát. Võ vương sáp nhập các vùng đất mới vào trấn Hà Tiên, giao cho Mạc Thiên Tứ cai trị.
Thời gian sau, Mạc Cửu được nhà Nguyễn truy phong Khai trấn Thượng trụ quốc Đại tướng quân Vũ Nghị Công. Thời vua Minh Mạng truy phong thêm tước Thụ Công Thuận Nghĩa

Trung Đẳng Thần.

Nhà nghiên cứu Trương Minh Đạt cho rằng, nhờ có Mạc Cửu người Việt mới xuống bờ Nam sông Tiền. Nhờ giỏi võ và tài cầm quân, Mạc Cửu nhiều lần dẹp giặc cướp, mấy bận phò chúa Nguyễn, đánh đuổi ngoại xâm giữ gìn bờ cõi và khai khẩn đất phương Nam nên họ Mạc xứng đáng với 2 câu đối trước cổng Tam Quan ở lăng Mạc Công tại chân núi Bình San.

“Nhất môn trung nghĩa, gia thanh trọng,
Thất diệp phiên hàn, quốc lũng vinh”.

* * *

Một điều đáng ghi nhận là lịch sử Việt Nam không phủ nhận dòng họ Mạc Cửu là người Trung Hoa và không bao giờ phủ nhận các anh hùng Lý Bôn tức Lý Nam Đế, Triệu Quang Phục tức Triệu Việt Vương là người Hoa lánh nạn.

Thế nhưng sau khi tỵ nạn, họ tự xem mình là người Việt, nên đóng góp rất nhiều công sức và xương máu trong việc mở mang bờ cõi và bảo vệ nền tự chủ của nòi giống Tiên Rồng.

Con cháu Mạc Cửu cũng vậy, không những lo mở mang bờ cõi mang lại sự trù phú cho miền cực Nam nước Việt. Và trong cuộc chiến với Tây Sơn, một số tướng lãnh của nhà Nguyễn cũng là con cháu của Mạc Cửu.

Chính vì thế, không ai phủ nhận sự tương quan giữa Hán tộc và Việt tộc, nhưng không thể vịn vào sự tương quan này để chấp nhận chiêu bài bịp bợm "4 tốt" và "16 chữ vàng", mà thực chất chỉ là muốn thôn tính và Hán hóa dân tộc Việt.

Điều đáng mỉa mai là, trong khi dòng họ Mạc Cửu cảm kích nước Việt cho đất dung thân, đã tốn nhiều công sức giúp dân Việt mở mang bờ cõi, thì bây giờ Tập đoàn CSVN lại cúi đầu dâng hiến đất đai và biển đảo cho Tàu Cộng phương Bắc.