PHỎNG VẤN TIẾN SĨ HÀ SĨ PHU VỀ CÂU ĐỐI TẾT BÍNH THÂN (P.1)

Thứ Hai, 08.02.2016

Thưa quý thính giả, câu đối tết là một trong những truyền thống văn hóa của người Việt Nam. Nhân dịp đầu năm mới, năm Bính Thân 2016, mời quý thính giả theo dõi buổi hội thoại Câu Đối Tết Bính Thân giữa đặc phái viên Minh Nguyệt và Tiến sĩ Hà Sĩ Phu, một nhà khoa học tự nhiên và là một nhà văn. Ông cũng là một trong bốn thành viên ban đầu của Nhóm Thân hữu Đà Lạt. Xin mời chị Minh Nguyệt...

Minh Nguyệt (MN): Xin chào Tiến sũ Hà Sĩ Phu

Hà Sĩ Phu (HSP): Chào chị Minh Nguyệt, phóng viên của đài Đáp lời sông núi.

MN : Mỗi dịp Tết đến Xuân về độc giả trong và ngoài nước vẫn đón chờ các câu đối Tết của HSP, xin ông cho biết cảm hứng về Câu đối Tết của ông thế nào khiến được mọi người quan tâm?

HSP: Về Tết, dân Việt mình đã có câu ai cũng thuộc lòng "Nêu cao, pháo đỏ, bánh chưng xanh – Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ" nên Câu đối là một trong mấy đặc trưng của Tết. Nhưng thường thì Câu đối chủ yếu là vật trang trí cho đẹp, gợi không khí Tết , chứ nội dung thì đã có một số câu quen thuộc thường lặp đi lặp lại, cổ xưa cũng vậy mà từ khi ĐCS cầm quyền thì chủ yếu cũng là mấy câu "mừng đảng mừng xuân", chỉ là những câu cửa miệng. Khi đất nước thanh bình thì theo lệ thường cứ như vậy cũng được. Nhưng khi đất nước lâm vào cục diện bất ổn thì những Câu đối Tết buộc phải có màu sắc ưu tư trước vận nước. Tôi vừa nhắc lại một Câu đối ưu tư như vậy mà tôi nhập tâm khi tôi mới 8-9 tuổi:

Tết không độc tập "u-xà" Tết

Xuân chửa thanh bình "mậu xích" Xuân

Câu đối tiếng Việt có điểm hai chữ tiếng Pháp (Où ça) và tiếng Tàu Quảng Đông (mậu xích) nghĩa là: Tết chưa độc lập thì đâu có Tết, Xuân chưa thanh bình thì chẳng biết có Xuân !

Câu đối Tết của tôi nhiều năm nay đều nặng trĩu tâm tư hoặc đau xót hoặc khôi hài trước những buồn vui của đất nước suốt một năm dài, và làm sao chuyển tải được những xúc cảm ấy thành ngôn ngữ của văn hóa, văn chương để thưởng thức được. Có lẽ vì sự đồng cảm tương đắc tương tri ấy mà Câu đối của tôi được bạn bè đồng tâm chia sẻ chăng?

MN: Vâng, năm ngoái cũng như năm nay ông đều đưa ra 16 câu đối, con số 16 đó là cố ý hay vô tình?

HSP: Tôi muốn người Việt không được quên " 16 chữ mà Cộng sản Trung quốc đã dùng làm dây trói Việt Nam trong quan hệ gọi là anh em trong gia đình Cộng sản mà 2 ông Cộng sản Hồ và Mao đã thiết kế ra. 16 chữ ấy là "Láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai". Cứ ôm cái quan hệ 16 chữ ấy, cùng với khẩu hiệu "4 tốt" thì Việt Nam không thể phản ứng gì để chống lại trước những đòn xâm lược toàn diện ngày càng sâu của Trung Cộng.

MN: Xem như vậy thì ưu tư số 1 của ông là mối lo trước nạn Bắc thuộc mới phải không ạ?

HSP: Đúng vậy. Vận nước đang đứng trước 2 đại họa. Đại họa đối nội là nạn Nội xâm, tức là Nhân dân bị mất quyền làm chủ đất nước vào tay giới cầm quyền Mác-xít khiến đất nước lâm vào vòng cai trị độc tài, tham nhũng, kinh tế lạc hậu và văn hóa băng hoại. Nạn nội xâm ấy tự dân Việt có thể đấu tranh với nhau để giải trừ quốc nạn nội xâm, chẳng chóng thì chầy. Nhưng con đường đi lên sẽ hoàn toàn bị khóa chặt nếu đất nước rơi hoàn toàn vào tay Trung Cộng, tức là bị nạn ngoại xâm kiểu mới mà Bộ trưởng ngoại giao Trần Quang Cơ đã đau xót khẳng định. Vì thế việc chống nạn Bắc thuộc mới phải đặt lên trước hết. Tuy vậy việc chống độc tài tham nhũng và vô văn hóa để xây dựng một xã hội phát triển lành mạnh vẫn phải thực hiện đồng thời, và đó mới là ước vọng cuối cùng.

MN: Như chúng tôi được biết, Câu đối là một dạng của Văn học nghệ thuật, giá trị của Câu đối không chỉ ở nội dung mà cả hình thức nghệ thuật phải không ạ?

HSP: Vâng đúng như vậy. Về hình thức đã gọi là Câu đối thì phải đối ý, đối lời, đối chữ, theo luật bằng trắc.... Nghệ thuật là khai thác được sự liên tưởng, sự tương đồng, tương phản, mâu thuẫn và xung đột kịch tính ...vân vân...Nhưng quan trọng nhất vẫn là nội dung có mang được cái hồn mà Câu đối muốn đạt tới, có sức mạnh của sự phê phán hay ngợi ca, chứ không câu nệ quá về hình thức niêm luật.

(Xin theo đón nghe phần hai của cuộc Hội Thoại này trong chương trình phát thanh ngày mai, Mùng Hai Tết Bính Thân, Thứ Ba, 9 tháng 2, 2016)

Vinh danh Tù nhân Lương tâm:

Kính thưa quý thính gỉa, trong năm qua lực lượng dân chủ VN đã bị đàn áp không nương tay, người thì vào tù, người thì tử vong trong đồn công an, người thì bị công an giả danh côn đồ hành hung.

Trong năm qua, bất chấp mọi tù tội, mọi khủng bố từ tinh thần đến vật chất, các chiến sĩ dân chủ vẫn hiên ngang tiến bước.

Trong năm qua, máu của các anh chị đã đổ xuống để tô hồng cho một VN không còn CS.

Hôm nay, ngày đầu năm mới, mời quý thính giả cùng đài ĐLSN nhớ đến các chiến sĩ dân chủ đang ngày đêm miệt mài đấu tranh cho một VN không còn CS.