Nông dân Việt Nam đối mặt nguy cơ mất kế sinh nhai cuối cùng

BìnhLuân

Tại nhiều vùng quê Việt Nam vẫn còn cảnh “con trâu đi trước, cái cày theo sau”.

Chưa có mấy cơ sở để tin rằng chủ trương “Tập trung tích tụ đất đai” của đảng cầm quyền, nếu được thành hình, sẽ tăng năng suất lao động và làm cho nông dân đỡ khốn khổ hơn. Thậm chí ngược lại, một tai họa mới, còn ghê gớm hơn cả phong trào thu hồi đất triển khai 800 khu chế xuất, khu công nghiệp và khu đô thị mới trong một phần tư thế kỷ qua, đang lừng lững đe dọa và có thể khiến người nông dân Việt Nam mất đi mảnh đất ở và kế sinh nhai cuối cùng.

“Tập trung tích tụ đất đai” là một ý tưởng mới phát sinh ít lâu sau đại hội 12 của đảng cầm quyền, nhằm “tạo điều kiện cho hộ nông dân, hợp tác xã tăng quy mô, tăng năng suất lao động” được Bộ Chính trị Việt Nam gật đầu và giao cho Ban Kinh Tế Trung Ương của cựu thống đốc Ngân Hàng Nhà Nước Nguyễn Văn Bình chủ trì nghiên cứu.

Nguyễn Văn Bình lại là nhân vật mà vào năm 2011 từng vừa nổi tiếng vừa tai tiếng với luận thuyết “tay không bắt giặc” và “lấy mỡ nó rán nó” nhằm mưu đồ thu gom vàng từ dân.

Dù chưa chính thức, “Tập trung tích tụ đất đai” bắt đầu bị soi mói lợi dụng, và nếu không được kiểm soát chặt chẽ, vô hình trung chủ trương này có thể tiếp tay cho hành vi “lấy của người nghèo chia cho người giàu”.

Hãy nhớ, tương tự như xã hội Trung Quốc, khoảng 70% triệu phú và tỷ phú đô la ở Việt Nam có xuất thân “đi lên từ đất”.

Việt Nam từ sau thời mở cửa kinh tế những năm 90 của thế kỷ 20 đã chứng kiến vô số cảnh lấy đất, cướp đất tàn bạo của nhiều doanh nghiệp và chính quyền địa phương.
Có hàng ngàn ví dụ trong một phần tư thế kỷ qua ở Việt Nam, kể từ thời điểm bắt đầu đường parabol hướng lên của thị trường bất động sản từ năm 1995 và kéo theo rất nhiều vụ thu hồi đất không thỏa đáng, trái pháp luật và sau này là bất chấp đạo lý đối với nông dân.

Cùng với cơ chế đền bù cho nông dân với giá chỉ bằng 1/10 đến 1/20 giá thị trường, rất nhiều khuôn mặt đại gia đã phất lên qua những con sóng bất động sản từ năm 1995 đến năm 2011. Cùng lúc, Việt Nam xuất hiện một giai tầng mới: Hàng triệu nạn nhân liên quan đến chính sách thu hồi đất đai. Rất nhiều người trong số họ đã phải ròng rã khiếu kiện nhiều năm trời, tạo thành những đám đông biểu tình ghê gớm. Nhiều nạn nhân đã phải vào tù chế độ và trở thành tù nhân lương tâm.

Quá nhiều kẽ hở trong luật pháp và hoạt động “hành là chính” mà có thể tạo điều kiện cho một số doanh nghiệp và chính quyền địa phương lợi dụng chủ trương “Tập trung tích tụ đất đai” để tập trung “hốt cú chót” trong buổi hoàng hôn chế độ.

Trong bối cảnh hỗn mang của chính trị và xã hội Việt Nam hiện thời, chẳng có gì bảo đảm là chủ trương “Tập trung tích tụ đất đai” nếu đưa vào thực hiện sẽ bảo đảm được tính chuẩn mực của nó. Thậm chí ngược lại, nhiều đại gia và quan chức sẽ xem đây là phi vụ kinh doanh bất động sản cực lớn để “lấy mỡ nó rán nó”, bỏ mặc một giai tầng hàng triệu dân đen ai oán và nổi lên chống đối chính quyền.

Tất cả những bất công trên đã tích tụ đủ dày để biến thành ý thức phản kháng của một bộ phận nông dân bị mất đất, biến họ thành dân oan và tạo nên mối xung khắc, dẫn tới xung đột với giới quan chức chính quyền tại nhiều địa phương. Vụ thu hồi đất hết sức bất công tại huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên năm 2012 mà hậu quả còn kéo dài đến nay là một bằng chứng điển hình.

Đặc thù tâm lý trong xã hội Việt Nam là lòng dân càng bất mãn thì phản ứng của người dân càng lúc càng trở nên thiếu kiềm chế. Trong một số vụ việc mấy năm gần đây, đã xuất hiện dấu hiệu vượt khỏi tâm lý kiềm tỏa sợ hãi để bước đến tâm trạng phản kháng, thậm chí sẵn sàng đối đầu, cho dù đó chỉ là hành động đối kháng tự phát chứ không được tổ chức. Có thể nêu ra hàng loạt vụ việc người dân phản ứng về đất đai ở nhiều địa phương như Nam Định, Bắc Giang, Hưng Yên, Nghệ An… và ngay tại ngoại thành Hà Nội, rất gần với tổng hành dinh của chính phủ và Bộ Chính Trị đảng. Những người dân như Đoàn Văn Vươn ở Hải Phòng năm 2012 và Đặng Ngọc Viết ở Thái Bình năm 2013 nổi lên chống đối chính quyền chính là điển hình cho lòng phẫn uất đã biến thành tự phát vô cảm đến mức bất chấp của dân oan, đối diện với thói vô lương tâm của giới quan chức địa phương.

“Tập trung tích tụ đất đai” đang được đá vào chân của Thủ Tướng Phúc và các bộ ngành chính phủ. Nếu chủ trương này bị biến thành công cụ của những kẻ “tay không bắt giặc” thì sẽ không chỉ là tai họa xã hội mà còn là một nguy cơ chính trị khủng khiếp đối với chế độ theo cách “chở thuyền là dân, mà lật thuyền cũng là dân”./.

Phạm Chí Dũng