Hòa thượng Thích Tuệ Sĩ

Danh Nhân Nước Việt

Kính thưa quý thính giả,

Một vị cao tăng có tài năng xuất chúng về tri thức và giáo dục, với kiến thức uyên bác và Phật học uyên thâm, nên có nhiều ảnh hưởng đến Phật giáo Việt Nam thời hiện đại. Người đã làm tròn trách nhiệm của một bậc thầy Đại trí, Đại hùng, Đại lực, Đại từ bi, đã để lại một kho tàng tri thức đồ sộ, một công hạnh kỳ vĩ cho đạo và đời.

Trong chuyên mục “Danh nhân nước Việt” tuần này, chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài “Hòa thượng Thích Tuệ Sĩ” của Việt Thái qua giọng đọc của Minh Nguyệt để kết thúc chương trình phát thanh tối hôm nay..

Trên đỉnh đèo cao, bát ngát trông,
Rừng, mây, xanh, ngắt tạnh, vô cùng.
Từ ta trải áo đường mưa bụi,
Tưởng thấy tiền thân trên bến không.

Đó là 4 câu trong bài Thiên Lý Độc Hành của Hòa thượng Thích Tuệ Sĩ.

Hòa thượng Tuệ Sỹ, thế danh Phạm Văn Thương, pháp húy Nguyên Chứng, sinh ngày 5/4/1945 tại tỉnh Paksé, nước Lào. Vì gia đình khai tăng tuổi để sớm được đi học, nên khai sanh ghi sinh ngày 15/2/1943. Thân phụ là ông Phạm Văn Phận, pháp danh Trung Thảo, thân mẫu là bà Đặng Thị Chính, pháp danh Diệu Chánh, nguyên quán ở Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.

-Năm 1952, xuất gia với pháp danh Nguyên Chứng.

-Năm 1960, nghe lời khuyên của sư trụ trì “về Việt Nam để rộng đường tu học”, nên Nguyên Chứng rời gia đình về nước, tá túc tại các chùa ở Huế, Nha Trang, Sài Gòn và nhiều tỉnh thành miến Nam.

-Năm 1964, tốt nghiệp Cao đẳng Phật học tại Viện Đại học Vạn Hạnh.

-Năm 1970, được bổ nhiệm làm Giáo sư tại Viện Đại học Vạn Hạnh, và giữ vai trò Chủ bút tạp chí Tư Tưởng của Viện.

-Năm 1973, rời Sài Gòn về Nha Trang để góp phần vào việc thành lập Viện Cao đẳng Phật học Hải Đức.

-Năm 1975, lui về ẩn cư tại miếng rẫy chùa ở ven rừng Vạn Giã (cách Nha Trang 60 cây số).

-Năm 1977, vào Sài Gòn lánh nạn ở chùa Tập Thành tại quận Bình Thạnh.

-Năm 1978, bị bắt giam vì tội “cư trú bất hợp pháp”, ở tù 3 năm.

-Năm 1982, thọ Cụ Túc giới tại Tu viện Quảng Hương Già Lam.

-Năm 1984, bị bắt giam lần thứ hai cùng với Đại đức Trí Siêu và nhiều tăng ni, với cáo buộc hoạt động nhằm “lật đổ chính quyền”.

-Năm 1988, bị tuyên án tử hình sau 4 năm giam giữ. Nhờ vào áp lực của các tổ chức Phật giáo, cộng đồng hải ngoại và tổ chức quốc tế nhân quyền, nên ông và Đại đức Trí Siêu được giảm án xuống tù 20 năm. 

-Năm 1998, nhận giải thưởng Nhân Quyền từ tổ chức Human Right Watch, ra tù từ trại Ba Sao, Nam Hà (mặc dù không xin ân xá).

-Năm 1999, giữ chức Tổng Thư ký Viện Hóa Đạo, Giáo hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất.

-Năm 2003, nhận chức Phó Viện trưởng Viện Hóa Đạo.

-Năm 2019, Hòa thượng Tuệ Sỹ được cung thỉnh vào hàng Trưởng lão Hội đồng Giáo phẩm Trung ương của Viện Tăng Thống. Được suy tôn làm Chánh Thư Ký, kiêm Xử lý Thường Vụ Viện Tăng Thống, Giáo hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất vào năm 2022.

-Ngày 24/11/2023, Hòa thượng Thích Tuệ Sĩ viên tịch vào lúc 4 giờ chiều, trụ thế 79 năm với 41 hạ lạp. Tang lễ được cử hành tại chùa Phật Ân, trà tỳ tại Đài hỏa táng Sa La, huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai.

*****

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ là vị tu sĩ nổi tiếng về sự uyên bác, thông thạo nhiều loại cổ ngữ lẫn sinh ngữ như: Hán văn, Phạn văn, Tạng văn, tiếng Anh, Pháp, Đức, Nga.v.v.

Ngài sống một đời thanh bần giản dị, nhưng là một biểu tượng cao đẹp trong tinh thần “uy vũ bất năng khuất”, với sự nghiệp văn hóa đồ sộ về thi ca, triết học, Phật học và tấm gương sáng về tinh thần tự học.

Ngài có nhiều công trình nghiên cứu, khảo luận có giá trị về Thiền học và Triết học Phật giáo, trong đó có tác phẩm đầu tay Đại cương về Thiền quán và nổi bật hơn hết là Triết học về tánh Không.

Ngài còn cộng tác với nhiều tờ báo và tạp chí nghiên cứu như Vạn Hạnh, Hải Triều Âm, Khởi Hành, Thời Tập .v.v. Và viết nhiều sách nghiên cứu có giá trị về Phật Giáo, cũng như phiên dịch 4 bộ kinh A Hàm chứa đựng tinh túy uyên thâm của nền kinh viện Phật giáo Nguyên Thủy.

Sự kiên quyết và hành hoạt không lùi bước của Ngài, cùng với ý chí và tâm nguyện thừa tự chánh pháp “nguyện soi đường cho thế hệ mai sau”, đã được xem như một thái độ chính trị cho đạo Phật thời mạt pháp. Ngài đứng sừng sững giữa phong ba bão táp của quyền lực đen tối của đảng CSVN, một tập đoàn luôn phá hoại tôn giáo và nền văn hóa dân tộc.

Với học vấn uyên thâm đã cống hiến cho Phật giáo Việt Nam, cuộc đời của Hòa thượng Thích Tuệ Sĩ là một điểm son trong trang sử Việt thời hiện đại. Sự ra đi của Ngài là một mất mát lớn, để lại khoảng trống không gì bù đắp được, nên Ngài rất xứng đáng được vinh danh để hậu thế noi theo.

Xin cúi đầu đảnh lễ hương linh một người đã vào chốn hư không, mà bóng dáng vẫn còn hiện hữu.