Bàn tay sắt của Bắc Kinh ngày càng xiết chặt cổ dân chúng Hồng Kông. Thế nhưng, ước vọng tự do của người dân vùng đất này chắc chắn không bao giờ tan lụi.
Trong chuyên mục BÌNH LUẬN hôm nay, kính mời quý thính giả theo dõi bài viết của ĐOÀN KHÔI, thành viên Ban Biên Tập đài ĐLSN, tựa đề “JIMMY LAI –NGỌN ĐUỐC TỰ DO?”, sẽ do Hướng Dương trình bày sau đây …
Ngày 15 tháng 12 vừa qua, dư luận thế giới xôn xao về tin nhà cầm quyền Hồng Kông truy tố ông Jimmy Lai, một nhân vật tiêu biểu của phong trào dân chủ Hồng Kông. Ông bị kết tội theo luật an ninh quốc gia và có thể đối diện án tù chung thân. Câu chuyện Jimmy Lai không chỉ là số phận của một cá nhân, mà là tấm gương phản chiếu rõ rệt tiến trình Hồng Kông bị biến dạng, từ một xã hội cởi mở, pháp trị, sang một không gian bị kiểm soát chặt chẽ dưới bàn tay sắt vươn ra từ Bắc Kinh.
Jimmy Lai không sinh ra trong nhung lụa, cũng không lớn lên trong môi trường an toàn. Ông là một đứa trẻ tỵ nạn từ Hoa lục, trốn chạy chế độ cộng sản khi mới 12 tuổi, bám vào Hồng Kông như một nơi nương náu mong manh. Những năm tháng đầu đời của ông gắn liền với lao động trẻ em, với các xưởng may chật chội, đồng lương rẻ mạt, và nỗi lo cơm áo từng ngày. Chính từ đáy xã hội ấy, Jimmy Lai học được hai điều căn bản: giá trị của tự do và sự tàn nhẫn của một chế độ đặt quyền lực lên trên con người.
Bằng ý chí và sự liều lĩnh, Jimmy Lai vươn lên xây dựng một đế chế may mặc, nổi bật nhất là thương hiệu Giordano, đưa ông vào hàng ngũ những doanh nhân thành đạt nhất Hồng Kông. Nhưng khác với nhiều người giàu có khác, ông không xem tài sản là mục tiêu cuối cùng. Tiền bạc, đối với Jimmy Lai, chỉ là phương tiện. Khi đã đầy đủ, ông quay sang một lĩnh vực nguy hiểm hơn nhiều: truyền thông và chính trị. Ông hiểu rằng, trong một xã hội mà tự do ngày càng thu nhỏ, quyền lên tiếng quan trọng không kém quyền mưu sinh.
Việc sáng lập tờ Apple Daily đánh dấu bước ngoặt lớn trong đời Jimmy Lai. Đây không phải là một tờ báo “an toàn”, không né tránh, không uốn cong ngòi bút để chiều lòng chính quyền. Apple Daily chọn cách viết thẳng, viết nhanh, viết cho quần chúng, và đặc biệt là dám đối đầu trực diện với Đảng Cộng sản Trung Quốc. Trong nhiều năm, tờ báo này trở thành biểu tượng của tự do báo chí Hồng Kông, nơi các vấn đề nhạy cảm, các sai phạm của nhà cầm quyền, và tiếng nói của người biểu tình được đăng tải đầy đủ và công khai.
Chính sự thẳng thắn ấy đã khiến Jimmy Lai trở thành mục tiêu theo dõi từ rất sớm. Khi Bắc Kinh áp đặt luật an ninh quốc gia lên Hồng Kông, mọi ranh giới cũ lập tức sụp đổ. Luật này, với những khái niệm mơ hồ như “ly khai”, “lật đổ”, “thông đồng với thế lực nước ngoài”, trao cho chính quyền quyền lực gần như tuyệt đối để trấn áp những người bất đồng chính kiến. Trong bối cảnh đó, Jimmy Lai, với vai trò chủ nhân một tờ báo đối lập và người tài trợ công khai cho phong trào dân chủ, gần như không còn đường lùi.
Phiên tòa kết tội Jimmy Lai cho thấy rõ cách luật pháp bị sử dụng như một công cụ chính trị. Không phải vì ông cầm vũ khí, không phải vì ông kích động bạo lực, mà vì ông viết báo, ủng hộ biểu tình, và giữ liên lạc với thế giới bên ngoài. Bản án có thể lên đến tù chung thân là thông điệp lạnh lùng gửi đến toàn xã hội: bất cứ ai dám thách thức quyền lực trung ương đều có thể bị nghiền nát, bất kể địa vị hay tuổi tác.
Nhiều người đặt câu hỏi: tại sao một doanh nhân giàu có, từng trải, không chọn con đường im lặng để bảo toàn thân phận? Nhưng chính câu hỏi ấy lại cho thấy sự khác biệt giữa Jimmy Lai và phần đông giới tinh hoa kinh tế. Một người từng chạy trốn cộng sản, từng sống kiếp lao động trẻ em, hiểu rất rõ rằng sự im lặng không bao giờ bảo đảm an toàn lâu dài. Im lặng chỉ giúp kéo dài thời gian, còn tự do, một khi mất đi, thì rất khó lấy lại.
Vụ án Jimmy Lai cũng phơi bày ảo tưởng về mô hình “một quốc gia, hai chế độ”. Trong nhiều thập niên, Hồng Kông được quảng bá như một ví dụ thành công của sự dung hòa giữa chủ nghĩa cộng sản và kinh tế thị trường, giữa quyền lực trung ương và tự do địa phương. Nhưng khi lợi ích chính trị bị đe dọa, mọi cam kết đều trở nên vô nghĩa. Số phận của Jimmy Lai chứng minh rằng không có vùng xám nào tồn tại lâu dài dưới một chế độ toàn trị.
Đối với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là những xã hội từng trải qua độc tài, câu chuyện Jimmy Lai mang ý nghĩa vượt xa biên giới Hồng Kông. Nó nhắc nhở rằng tự do báo chí không tự nhiên mà có, và cũng không tự nhiên mà mất đi. Nó bị bào mòn từng chút một, qua những đạo luật mơ hồ, những phiên tòa chính trị, và sự thờ ơ của phần còn lại của thế giới.
Ngày nay, Apple Daily đã bị đóng cửa, tòa soạn tan hoang, và nhiều nhà báo phải lưu vong. Nhưng di sản mà Jimmy Lai để lại không dễ bị xóa bỏ. Đó là ký ức về một thời Hồng Kông dám nói, dám viết, dám tranh luận. Đó là minh chứng rằng, ngay cả trong hoàn cảnh ngặt nghèo nhất, vẫn có những con người chọn đứng thẳng.
Dù kết cục bản án ông có nặng đến đâu, Jimmy Lai cũng đã vượt khỏi thân phận một bị cáo. Ông trở thành biểu tượng của sự bất khuất trước cường quyền, của niềm tin rằng tự do đáng giá hơn sự an toàn. Và chính những biểu tượng như thế, chứ không phải nhà tù hay bản án, mới là điều khiến các chế độ độc tài thực sự lo sợ./.
No comments:
Post a Comment