CHẾ ĐỘ ĐỘC TÀI NÀO CŨNG SẼ CHẾT

Ngày 01.11.2011

HS: Lịch sử nhân loại cho thấy là không một chế độ nào có thể "muôn năm trường trị", nhất là các chế độ bạo tàn và phi nhân. Nhưng mỗi cuộc thay đổi chế độ đều không giống nhau. Có nơi diễn ra êm thắm, có nơi phải trả giá bằng quá nhiều sinh mạng. Chúng tôi xin gửi đến quý thính giả bài bình luận dưới đây của ông Ngô Nhân Dụng, bỉnh bút nhật báo Người Việt, qua sự trình bày của anh Song Thập.

Các chế độ độc tài sớm muộn thế nào cũng sẽ bị lật đổ, nhưng ở mỗi nước có thể chấm dứt một cách khác nhau. Khi Mùa Xuân Á Rập bắt đầu từ Tunisie lan tới Ai Cập, nhiều người đã liên tưởng ngay đến những cuộc cách mạng nhung lật đổ chế độ cộng sản ở Ðông Âu.

Nhưng không phải cuộc cách mạng nào cũng bọc nhung. Tunisie và Ai Cập kết thúc ách độc tài một cách êm đềm giống như Ðông Ðức, Ba Lan và Tiệp Khắc. Ðến bây giờ thì Libya kết thúc giống kiểu Romanie.

Một điều khác biệt là Nicolae Ceaucescu bị đem ra xử nhanh chóng trong vòng bí mật rồi bị hành quyết. Còn Gaddafi sau khi bị bắt ngoài mặt trận, đã bị bắn chết. Nhờ thế, có lẽ hàng ngàn người Libya giữ được mạng sống. Nếu chờ đến khi đưa ông ta ra tòa rồi treo cổ như Saddam Hussein thì tàn quân của ông ta sẽ còn kháng cự lâu hơn.

Gaddafi rất giống những Fidel Castro (còn sống), Pol Pot (đã chết), giống cả Mao Trạch Ðông, Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật. Hay xa hơn nữa là Stalin và Hitler. Họ lật đổ trật tự xã hội cũ và kêu gọi người dân theo mình bằng giấc mộng xây dựng một quốc gia hùng cường trên những nền tảng hoàn toàn mới.

Gaddafi cũng đề cao một chủ nghĩa quốc tế, không tự giới hạn mình trong phạm vi quốc gia, quá chật hẹp. Ông ta cũng tuyên bố một thứ Chủ nghĩa Xã hội; giống như Hitler cũng dùng cái tên hấp dẫn này. Dưới danh nghĩa một chủ nghĩa xã hội, ông cũng tịch thâu tài sản của tư nhân, một cách vừa tích lũy tiền bạc trong tay vừa bắt mọi người phải chịu làm nô lệ cho guồng máy ban phát cơm áo, nhà cửa và các thứ ân huệ khác.

Theo gương của Stalin và Mao, Gaddafi biết rằng khi kiểm soát được nồi cơm là có phương pháp kiểm soát toàn thể xã hội hữu hiệu nhất. Nhưng nắm đầu kinh tế chưa đủ. Gaddafi cũng tạo ra một guồng máy công an, mật vụ, bắt, giết, tra tấn những người có ý kiến khác. Gaddafi sử dụng guồng máy chuyên chế của mình để nuôi một đám thuộc hạ tham nhũng, tập trung quanh gia đình ông ta, nhờ tài nguyên dầu lửa dồi dào.

Gaddafi bề ngoài rất là lãng mạn. Ông ta đòi sống trong một cái lều. Chung quanh nuôi lạc đà, dê, cừu theo lối sống của những người du mục. Khi sang New York, Gaddafi đòi dựng một cái lều để ngủ chứ không vào khách sạn. Nhưng khi quân nổi dậy chiếm Tripoli, người dân mới khám phá ra cả một cuộc sống xa hoa của gia đình Gaddafi.

Ðể bảo đảm bộ máy kềm chế xã hội, Gaddafi tất nhiên cũng dựng lên một bộ máy nói dối trá tuyên truyền cho chế độ. Noi theo gương Sách Ðỏ của Mao Trạch Ðông, Gaddafi xuất bản cuốn Sách Xanh năm 1975, bắt học sinh, sinh viên học tập "Tư tưởng Gaddafi", môn học quan trọng nhất trong các khóa trình. Cũng giống các tay độc tài khác, Gaddafi buộc dân chúng phải tôn thờ mình. Báo đài không được nhắc đến, không được in hình một nhân vật nào khác y ta. Cả đến các ngôi sao bóng đá cũng không được đề cao trên các phương tiện truyền thông.

Di sản mà những chế độ độc tài như Gaddafi để lại là một xã hội tan rã, thiếu nền tảng vì guồng máy quốc gia được lập ra để phục vụ một cá nhân hay một đảng. Không một nhóm hay một tổ chức xã hội độc lập nào làm khung sườn cho người dân tham dự vào việc quốc gia. Cho nên sau khi chế độ độc tài sụp đổ thì thường sinh ra hỗn loạn.

Ở những nước như Ba Lan, Tiệp Khắc, Nam Hàn hoặc Ðài Loan, ngay trong lúc chế độ độc tài còn cai trị, đã xuất hiện những hạt mầm của xã hội công dân. Giới trí thức Hiến chương 77, Phong trào Công đoàn Ðoàn Kết, các tổ chức sinh viên đại học, các công đoàn ở Nam Hàn... đều là những tế bào đầu tiên sau này phát triển thành xã hội công dân, nền tảng của một chế độ dân chủ. Ở các quốc gia thiếu những mầm mống của xã hội công dân như Ukraine, Iraq, hay các nước Trung Á thuộc Liên Xô cũ, sau khi lật đổ chế độ độc tài rồi, việc xây dựng các định chế dân chủ tự do rất khó khăn và chậm trễ.

Ðó là những tấm gương mà người dân các nước sống trong chế độ độc tài phải suy ngẫm. Những chính quyền độc tài chuyên chế còn sót lại trên thế giới cũng phải suy nghĩ. Họ muốn được kết thúc trong bàn tay bọc nhung như ở Ðông Ðức, Ba Lan, Tunisie, Ai Cập? Hay họ muốn theo số phận của Ceaucescu và Gaddafi?

Phải lựa chọn sớm, không thể nào nuôi mãi giấc mộng "muôn năm trường trị" được. Muốn kết thúc êm thắm, tốt nhất là nên dần dần trả tự do cho người dân được sinh hoạt đoàn thể, tụ họp, phát biểu, thành lập những hội đoàn để chuẩn bị cho một xã hội công dân trong tương lai.

Ngô Nhân Dụng